چیستی انفجار نیرومند در پایتخت لبنان

این ماده چگونه میتواند چنین انفجار نیرومند را ایجاد کند ؟

منبع : the independent

نویسنده: اندری گریفین

برگردان :سید جمال اخگر

آمونیوم نایتریت (AN) با فرومول کیمیاوی (NH4NO3) یک ترکیب کیمیاوی سفید رنگ که قابلیت حل شدن در آب را دارا است ، این ماده  برای بارور کردن محصولات کشاورزی بکار می رود و قابلیت انفجار را نیز دارد ، انفجار های تصادفی آمونیم نایتریت از اوایل قرن بیستم میلادی جان بسیاری از مردم را گرفته است.

در مورد خواص این ماده باید گفت یکی از قوی ترین مواد منفجره است که از نظر امنیت نگهداری ، ایمن ترین ماده منفجره شناخته شده است . نکته جالب و قابل توجه این است که حتی اگر آمونیوم نایتریت در زیر بالشت تان هنگام خواب وجود داشته باشد باز هم احتمال انفجار آن کم است .

وقتی آمونیوم نایتریت گرم می شود به گاز های غیر انفجاری اکسیجن ، نایتروجن و بخار آب بصورت انفجاری تجزیه می شود ، انبار های پر از این مواد به دلیل احتمال اکسیداسیون ، می توانند یک خطر عمده آتش سوزی باشند و ممکن است منفجر شوند .همانطور که در فاجعه 1947 در تگزاس سیتی اتفاق افتاد و منجر به تغییر عمده در مقررات ذخیره سازی و حمل و نقل شد. و  نمونه ی دیگر استفاده از این مواد ، در حملات انتحاری طالبان در افغانستان میباشد که باعث انفجار های قدرتمند با تلفات زیادی همراه می گردد.

به نظر می رسد که آمونیوم نایتریت عامل اصلی انفجار بزرگی است که بخش های زیادی از شهر بیروت پایتخت لبنان را ویران کرده و حد اقل جان 100 نفر را گرفت.

میشل عون رئیس جمهور لبنان گفت :” حدود 2،750 تن مواد آمونیوم نایتریت بدون تدابیر لازم امنیتی برای مدت شش سال در یک انبار نگهداری می شد.

به گفته کارشناسان ، میزان انفجار در بیروت به اندازه قدرتمند بود که صدای آن در کشور همسایه ، قبرس شنیده شد. این انفجار شبیه سایر واقعات انفجار ناشی از استفاده آمونیوم نایتریت بود.

کارشناسان می گویند ، این ماده کیمیاوی در کنار اینکه برای باروری محصولات کشاورزی به عنوان کود مورد استفاده دارد بلکه در حملات تروریستی نیز ازین مواد استفاده می گردد. این ماده در مقابل گرمی حساس است و در صورت رسیدن گرمی قابلیت انفجار آن بالا میرود.

ویدیو های اولیه از محل انفجار نشان می دهد که آتش سوزی در وقوع این حادثه نقش داشته است. قبل از انفجار بزرگ در نخست آتش سوزی کوچک همراه با جرقه های آتش ظاهر شده و سپس انفجار عظیمی شهر را در هم کوبید.

به گفته کارشناسان مواد منفجره در انفجار نیرومند شهر بیروت که منجر به کشته شدن صد ها تن گردید تمام ویژگی های یک انفجار آمونیوم نایتریت موجود بود. در میان دود ناشی از انفجار ابر های نارنجی دلالت به موجودیت گاز دی اکسید نایتروجن که یک ماده سمی میباشد و از اثر انفجار نایتریت بوجود میاید، دارد

به گفته جفری لویز، متخصص موشک در انستیتیوت مطالعات بین المللی میدلبوری درمونتری ،کالیفرونیا ، در شرایط مرطوب به دنبال این نوع انفجار ها موج های عظیم شوک دار ایجاد می شود.

این ماده به دلیل استفاده آن در کشاورزی و انفجارات کنترول شده هنگام کار در معادن و ساخت و ساز عمرانی آن بصورت مجاز قابل دسترس میباشد ، این مواد به خودی خود مواد منفجره نبوده و برای احتراق آن به مواد خاصی دیگر نیاز است.

آمونیوم نایتریت در حالت عادی نسبتاً به مشکل قابلیت حریق دارد ، اما اگر با چیزی مانند تیل ، یا مواد سوخت همراه شود ، بسیار خطرناک می شود. در صورتی که انفجار کند ، اکسیجن تولید میکند که در گسترده ساختن آتش نقش اساسی بازی میکند، به همین ترتیب در بسیاری از واقعات قصدی یا حادثه رخ داده است امونیوم نایتریت انفجار را تشدید کرده است اما خود عامل اصلی انفجار نبوده است.

دیوید کالدیکوت ، مشاور بخش عاجل و مدرس ارشد کلنیک پزشکی در دانشگاه ملی استرلیا می گوید ، نظر به نیرومند بودن انفجار امکان تغییر ارقام تلفات نیز موجود است .

وی گفت :” این یکی از انفجارات فوق العاده نیرومند با موج ناشی از آن در نوع خود بوده” ” صدمات اولیه در اثر فشار پیش از حد موج ناشی از انفجار در تعامل با فضای خالی به ریه های آسیب می رساند که کشنده نیست اما عواقب مرگبار دارد . ” صدمات ثانویه در اثر آوار های پرتاب شده از اثر انفجار بوجود می آید” ” صدمات سوم در نتیجه استنشاق گاز های زهر اگین ایجاد می شود“

در نتیجه ، اگرچه به دلیل استفاده آن در کشاورزی خرید و ذخیره آن ممنوع نیست  اما در بسیاری از کشور ها این ماده کیمیاوی تحت قانون و مقررات خاص بهداشتی و ایمنی تنظیم می شود.