توضیحات موقف دولت داود خان توسط دیپلمات برجسته وحید عبدالله در سپتمبر ۱۹۷۵

نوت: در ذیل ترجمه گفتگوی وحید عبدالله معین وزارت خارجه افغانستان با هنری کیسینجر وزیر خارجه امریکا تقدیم علاقمندان تحقیق تاریخ و دیپلماسی میگردد. نه تنها موقف سیاسی دولت داود خان در مسائل حاد سپتمبر1975 با متانت و هوشیاری استادانه تشریح شده است ، بلکه موضوع تعلیم و تربیه و حمله اخوان المسلمین از پاکستان بر افغانستان نیز توضیح شده است. امید است که محققین واقعبین از این سند گفتگوی رسمی در مورد موقف سیاسی دولت جمهوری داود خان استفاده کنند و تعبیر معمول بی سند و اتهام دیوانگی و قهر وغضب بر برژنف صمد غوث را مورد تجدید نظر قرار بدهند. شواهد و اسناد سیاست داخلی و خارجی مثل این سند به شمول پلان های استفاده از آب های دریای آمو نشان میدهد که شوروی از حرکات دولت جمهوری داود خان طبیعتا ناراضی بوده است.

یادداشت مکالمه

نیویارک، ۶ سپتامبر ۱۹۷۵، ساعت ۱۰:۳۰ صبح

موضوع:

مکالمه وزیرخارجه کیسینجر با معاون وزیر امور خارجه افغانستان، وحید عبدالله

شرکت‌کنندگان:

امریکا:

    وزیرخارجه کیسینجر

    سیدنی سابر، معاون موقت وزیر، ریاست امور شرق نزدیک و جنوب آسیا

    پیتر دی. کانستبل، ریاست امور شرق نزدیک و جنوب آسیا (یادداشت بردار)

افغانستان:

    معاون وزیر امور خارجه وحید عبدالله

    سفیر ملیکیار

    نماینده دائم در سازمان ملل محمد عزیز نعیم

وقتی وزیرخارجه کیسینجر به معاون وزیر امور خارجه افغانستان خوشامد گفت، گروه بزرگی از عکاسان وارد شدند و برای مدت کوتاهی عکس گرفتند.

کیسینجر: چه کار کرده‌اید که عکاس های زیادی را جمع کرده‌اید؟ کدام جنگ را که شروع نکرده اید؟ [خنده]

عبدالله: بهترین آرزوهای رئیس جمهور داوود و برادرش آقای نعیم را به شما می‌رسانم.

کیسینجر: من خاطرات بسیار گرمی از اقامتم در کابل دارم. واقعاً بسیار لذت بردم.

عبدالله: شما هر زمان که بخواهید ما با کمال میل از شما پذیرائی خواهیم کرد. اقامت شما بسیار کوتاه بود ولی امیدوارم از بزکشی لذت برده باشید.

کیسینجر: بسیار خوشم آمد، و مناظر زیبای افغانستان را بسیار تحسین کردم. و مردم آن را نیز بسیار دوست داشتم.

عبدالله: بازدید شما تأثیر بسیار بزرگی ایجاد کرد. رئیس جمهور داوود و آقای نعیم با خوش‌بینی از گفتگوهایی که با شما داشتند یاد می‌کنند. می‌خواهم به شما بابت توافق مهمی که پس از تلاش شخصی طولانی‌تان در شرق میانه به امضا رسید تبریک بگویم. ما بسیار خوشحالیم که این تلاش‌ها به توافق انجامید. این نشانه خوبی است و امیدواریم تلاش‌های آینده صلح پایدار را در منطقه به ارمغان بیاورد.

کیسینجر: این قصد ماست. بسیار لطف دارید که این را می‌گویید.

عبدالله: این موضوع برای جهان مهم است. اگر عرب‌ها متحد نشوند، مشکلات بیشتری می‌تواند پیش بیاید.

کیسینجر: عرب‌ها باید بفهمند چه چیزی ممکن است و نباید خواسته‌های غیرممکن داشته باشند. سادات این را فهمید.

عبدالله: دیدگاه برخی از عرب‌ها باعث می‌شود که از یکدیگر جدا باشند.

 کیسینجر :این یک اشتباه بزرگ است. این خواسته کسانی است که می‌خواهند شرق میانه به همین حالت باقی بماند و آرزوی کسانی که علیه نقش مثبت ایالات متحده در آنجا هستند.

عبدالله: ما در لیما فعال بودیم تا جلوی حرکت علیه عضویت اسرائیل در سازمان ملل را بگیریم.

کیسینجر : این یک فاجعه خواهد بود. ما از کمک شما سپاسگزاریم. نمی‌فهمم چرا کوریای شمالی به عنوان غیرمنسلک پذیرفته شد و کوریای جنوبی نه. می‌توانستم درک کنم که هیچکدام پذیرفته نشوند، اما قبول یکی از آنها بدون دیگری را نمی‌توانم درک کنم.

عبدالله: من در مورد این مسئله در جلسه اولیه بسیار سخت کوشیدم. گفتم باید با اصول و فلسفه غیر منسلک پیش برویم. نباید افرادی را که با معیارها منطبق نیستند، وارد کنیم. با این حال، تنها دولت گانا مرا حمایت کرد، اما خیلی دیر شد که بر مسئله تأثیر بگذارد. اگر کوریای شمالی به عنوان غیر منسلک در نظر گرفته می‌شود، معنی منسلک و غیر منسلک چیست؟

کیسینجر : خوشحالم که میبینم که در روابط ما مشکلات زیادی وجود ندارد.

عبدالله: خوشبختانه، نه، مشکلی وجود ندارد. حضور شما در افغانستان برای ما بسیار مهم است. رئیس جمهور داود به شما گفته است که این دیدگاه دولت افغانستان است. ما انتظار بیشتری در زمینه کمک‌های اقتصادی داریم.

کیسینجر : پروژه هلمند چطور به پیش  می‌رود؟ آیا خیلی خوب است؟

عبدالله: ما یک نوع کمیسیون مشترک برای پلانگذاری و بررسی پروژه‌های ایالات متحده تشکیل داده‌ایم. سفیر الیوت و آقای براون برای ما بسیار کمک‌کننده بوده و اعتماد ما را دارند. اما در حال حاضر، روابط ما با پاکستان عادی نیست. رئیس جمهور داود این موضوع را به شما توضیح داده است. ما با ایرانیان بحث کرده‌ایم وهم  به چینی‌ها. من ۴۵ دقیقه با چو ان-لاي سپری کردم.

کیسینجر : آیا او بیمار است؟

عبدالله: از نظر سیاسی نه.

کیسینجر :او به نظر نمی‌رسد. مکانی که او اقامت دارد شبیه یک ویلا به نظر می‌رسد، نه یک بیمارستان.

عبدالله: پاکستان نمیکوشد که بهبود روابط را کمک کند.

کیسینجر : درک این مشکلات برای من مشکل است. شما دقیقاً چه می‌خواهید؟

عبدالله: ما مخالف تجزیه پاکستان هستیم. ما دعوا یا ادعایی علیه مناطق آنها نداریم، اگرچه می‌توانستیم که ادعا داشته باشیم. ما با ایران و هند صحبت کردیم و همه آنها می‌خواهند ما روابط خوبی با پاکستان داشته باشیم.

کیسینجر : من برخی از هندی‌ها را می‌شناسم که فکر می‌کنند افغانستان به هند تعلق دارد.

عبدالله: این را از بوتو شنیده‌اید؟

کیسینجر :نه. از هندی‌ها.

عبدالله: ما به سرزمین شبه قاره هند وابسته نیستیم. ما خود را جزء جنوب آسیا نمی‌دانیم. پاکستان در امور ما دخالت کرده است. یک گروه تروریست مرتبط با اخوان المسلمین نقشه های طرح کردند تا علیه دولت افغانستان در کابل و پنج ولایت ما حمله کنند. خوشبختانه آنها در محاسبات خود اشتباه کردند و موفق نشدند. آنها پلان داشتند که خطوط برق را منفجر کنند، اما نتوانستند. آنها اعتراف کردند که آموزش و کمک خود را از پاکستانی‌ها دریافت کرده‌اند.

کیسینجر :شما درباره پشتونستان چه می‌خواهید؟ حق خود ارادیت؟

عبدالله: ما فقط حقوق قانونی برای پشتون‌ها و بلوچ‌ها زیر قانون پاکستان می‌خواهیم. ما می‌خواهیم که بوتو با آنها با صمیمیت و صداقت رفتار کند.

کیسینجر : ههه آیا کسی در شبه قاره هند سراغ دارید که با صمیمیت و صداقت رفتار کند؟ صمیمیت و صداقت واقعاً سبک من نیست، حداقل از نظر سیاسی نیست. [خنده]

عبدالله: فکر نمیکنم اینطور باشد . بیاید دور نرویم ، ببینید چه چیزی را با استفاده از صمیمیت و صداقت در تصفیه مشکلات شرق میانه به دست آوردید. [خنده] همین چیزی است که ما از پاکستانی‌ها می‌خواهیم. در جلسه ممالک اسلامی در جدّه، عزیز احمد از من دوری می‌کرد. در نهایت به آغا شاهی صحبت کردم. به او همان چیز را گفتم. گفتم: “به من بگو که چه وقت شما سیاستمداران پاکستانی آنقدر به بلاغت سیاسی خواهید رسید که وضعیت خود را واقع‌بینانه بررسی کنید؟باید بدانید که وضعیت کشور شما لرزان است.”

کیسینجر :هنگامی که از پشتونستان صحبت می‌کنید، آیا منظورتان پشاور است؟

عبدالله: پشاور، گیلگیت، چیترال، مناطقی که قبایل در آنجا زندگی می‌کنند

کیسینجر : البته میدانم. مناطق زیبا و رومانتیک. آیا برایت این قصه را کرده ام که وقتی من در سال 1962 آنجا بودم چه واقعه ای بر من اتفاق افتاد؟

عبدالله: (خنده) بلی. رئیس جمهور کنیدی شما را بیرون کرد.

کیسینجر : خوب اگر ما در این مورد بخواهیم کمک کنیم به پاکستانی ها چه توصیه کنیم ؟ صمیمیت و صداقت؟

عبدالله: در محاکمه کردن ولی خان در ستره محکمه پاکستان ، پاکستانی ها میخواهند رئیس جمهور داود و افغانستان را در محکمه ولی خان آغشته کنند. پاکستانی ها عواقب این کار را نسنجیده اند. آنها این قضیه را ازطریق احساسات و جنجال افکنی پیش میبرند. شخص بوتو همیشه بر همین اساس عمل میکند بدون آنکه تاثیرات و عواقب آن را درک کند. ما به او اظهار داشته ایم که برای هر نوع مفاهمه و مکالمه آماده هستیم. اما پاکستان باید این مشکل سیاسی را درک کنند. مردم قبایل آنجا با مردم افغانستان وابستگی ها دارند و آینده پاکستان به روابط خوب با ما بستگی دارد.

کیسینجر : جدی میپرسم. آیا ما چه کرده میتوانیم؟ تشریح صمیمیت و صداقت کردن کار آسانی نیست؟

عبدالله: هر پیشنهادی که کرده میتوانید از نظر ما درست است. مقام و منزلت وزیرصلح طلب خود را به کار اندازید. هم پاکستان و هم افغانستان دوستان خوب شما هستند. ما از شما توقعات خوبی داریم ما میخواهیم که این مشکل حل شود.

کیسینجر : اگر ما بتوانیم کمکی در این مورد بکنیم ما حاظریم هر پیشنهاد مشخص و منظم که شما داشته باشید مطرح کنیم.

عبدالله: این یک پیشنهاد مشخص و منظم است.

کیسینجر : اگر بوتو بگوید که وی صمیمیت و صداقت نشان میدهد؟

عبدالله: نه او صمیمیت و صداقت ندارد. همین حالا مهاجرین بلوچ در افغانستان هستند، ما نمی خواهیم که مجبور به پذیرائی از مهاجرین باشیم. اگر بوتو این مشکل را حل نکند مشکلات بوجود خواهد آمد.

کیسینجر : در هر حال دو موضوع است که میخواهم با شما مطرح کنم. اول نتیجه جلسه فوق العاده ملل متحد است. ما میخواهیم از بوجود آمدن یک فضای خصمانه جلوگیری کنیم. نطقی که نماینده ما موینهان ایراد کرد یک کوشش جدی بود از طرف ما که موقف و فضای  مثبت عرضه کنیم. ما علاقه داریم که در این جلسه توافقات بر اصول معمول و توافقاتی بر پالیسی ها بدست آورده شود. همچنان ما میخواهیم در مورد قبول مذاکره کردن در مورد موضوعات مورد اختلاف توافق صورت بگیرد. اگر یک چنین نتایجی از این جلسه فوق العاده ملل متحد  بدست آورده شود برای کسانی مثل ما در امریکا که خواهان برخورد سازنده به قضایا هستند مفید خواهد بود.  در این مورد هر نوع نفوذی که شما دارید و بکار برده میتوانید را استقبال و تحسین خواهیم کرد. موضوع دوم اینست که موضوع کوریا باردیگر در ظرف دو سه ماه آینده در ملل متحد مطرح خواهد شد. هرنوع رای گیری که تقاضای خروج قوای ما از کوریای جنوبی را داشته باشد مورد قبول ما نیست، بخاطری که قوای ما براساس موافقه دفاع عسکری دوجانبه در کوریای جنوبی مستقر هستند. در صورتی که ملل متحد موضوع استقرار قوای عسکری بر اساس توافقات دو جانبه در دیگر ممالک مطرح نمیکند ما معتقدیم که در مورد کوریای جنوبی هم این اصل تطبیق شود.

عبدالله: ما با هردو کوریا روابط داریم و خواهان یک راه حل صلح آمیز یکجا شدن دوبار هردو کوریا هستیم.

کیسینجر : ما هیچ مشکلی با این موقف نداریم.

عبدالله: اگر مقامات کوریای شمالی این موضوع را با من طرح کنند من به آنها خواهم گفت که ما خواهان یک راه حل صلح آمیز یکجا شدن دوبار هردو کوریا هستیم. ضمنا سال گذشته ما در مورد هر دو قطعنامه کوریا در ملل متحد رای ممتنع داشتیم.

[ در جریان خداحافظی عبدالله به کیسینجر گفت که وی معتقد است نتایج جلسه ملل متحد مثبت خواهد بود.]