غنی خان شاعر و شخصیت اعجاب انگیز/ فاروق فردا

غنی خان شاعر و شخصیت اعجاب انگیز، فرزند خان عبدالغفار خان است.انسان مبارز و صاحب اندیشه بود.او را شاعر فلسفی می گویند. وی با آن که در جامعه ی سنتی زاده وبزرگ شده بود،اما در شعر و اندیشه اش سخت سنت شکنی کرد. به حدی که در جامعه فرهنگی آن طرف مرز با القاب گونه گون حایز احترام وارادت یاد می شود. شعری از وی را به منظور آشنایی با اندیشه ی این شاعر بزرگ، به دری برگردانده ام.
ادعا ندارم که برگردان هم شعر است، زیرا این امر در برگردانی شعر، ضروری نیست. امید وارم حامل راستین اندیشه ی این شاعر والامقام بوده ودید و نکر او را با رسالتی که بدان متعهدم ،تا خوانندگان عزیز رسانده باشم.
با احترام
فاروق فردا
++++++++
مستی و جوانی و جانان باد وجامی پر
سالیان زیاد و یاران کم
شام غمگین،عشق و اندکی آتش ،
اندک فروز و دل شعله ور همچون تنور
بهشت هایت را فدای این چنین یک زندگی سازم
اما سودی کزین آید،آسایش ندارد هیچ.
غلام بی پناهت را،
در هر یکی از لحظه هااش،زندگی رنگ رنگ می باشد.
ملا اندر بهشت گوید ،زمان باشد غلام من.
وگراو گم شود،من خود به تنهایی حضور دارم
خرابی هام به پایان می رود آخر
جوان درعمر می باشم ،جوانی هم عذاب گردد
گرانی می کند اکنون چرا که تازگی هاش زود به پایان می رسد آخر
ماه چارده ،
یار شانزده ،
رود مَی گر با جوانی جاویدان باشد
چیست این ها ، دوزخی، یاهم که بخشایش؟.
از برای این دنیا خواهم گریست وین هلال سیاه را آرزو برم با خود
رشته های باریک شامی را به هر روز یاد خواهم کرد،
با همه حوران پر وفا،
خواهان یکی یار بی وفا باشم.
ادمی بالذات شکاری هست که هرگامش لذت دارد
درکران رود مستی،
روزه هایی غیر فرضی نیز خواهم داشت
جام ساقی را ،
درآه و حسرت یاد خواهم کرد.
هر آن چیز ی که بی پایان نماید جز عذاب و آفت نمی باشد
یکی با تو لذت دارد دوام این ابد،هم این ازل.
کسی هم هست که در جای جدیدی
یاران جدید خواهد ،
لاله ها در دشت می جوید،
وآرزو می برد که شب هم باشد چراغان و فروزنده.
در دل تاریکی ها او گم می گردد همیش وهم چنان در روشنایی.
او که فرزند تغییر است
ازین رو در وضع ساکن او استقرار نمی یابد.
وگر برد این چنین فطرت وهستی را در بهشت ،
باز می سوزد او در چند روز و باچشمان سرخش گریه خواهد کرد.
خداوند گار خوبی ها توبهر من دنیا را هم بهشت گردان
چه کاری سهل ،
ندارد بیش از سه عنصر ،
چنان که گفته ام پیشتر:
جوانی ،جام و جانانی و دیگر هیچ.
که تا گه گاه،
سر دیوانه ام سرگرم آن باشد.
همگی غیر از این را بعد مرگ من
تو نذری از برای یک ملا گردان.
واگر ، با خواب حوری
کار ناچاری هم بگیرد سر،
به من مستی ،سفیدی،
«گوشتالویی» مهر آمیز ،
وشمعگون وشعله ور را
در همین دنیا ببخشا یا خدایا!

در نگاهش بیست رنگ و بیست مزاجش در جگر
خویی چون بهاری،گه آفتاب و گهی بارش
در درون پوست تن
یک حرم از دختران مست و سرشار و گهی آرام وشرماگین
واما در دل خسته ام ،
شعله های بیست رنگ از آتشی باشد
دختران در رقص باشند شعله وار
با نگاه بی فروغم
مست گردانند و نشه این چنین،
که در حیرت روند میخانه ها و
ساقیان بر لب بیارندجرقه های لبخند شرم.
در ازای زور آن دنیا،یکی را ده به من اکنون
شباب جاودانم را بساز سرگرم سالی چند
وگر این را نکردی یار من،سامان حورت را بکن
که من بی نیاز از او در آن دنیا هستم
در این جاهم از او یادی نخواهم کرد.
چه زیبا اند ، این حور ها،
که خواستی را پذیرفتار نمی باشند و منت هم نمی خواهند
گرسنه چشم و بی باک اند،بر بخمل همی لولند
خدای من! یار من،خدایا!
همین یک خواست من را مستجاب گردان
انگار، غنی ات مرد،وهرکس تشنه ی دیدار او گردید.

شاعر : غنی خان
مترجم: فاروق فردا

اصل شعر
چـــــــــــــــه مستې او ځـوا نـې وې اوجـــا نـــــان وې او ډ ک جــــــام
ډ یــر کــلــونــه، لـږ یـــاران ، اوغـمــګـــیـن غــــــــونـــدی مــاښــــام
عشق څه اور وې او څه نور وې زړه لمبی لکه تــــــــــــــــــــنــور وې
پـه د ی ژوند بـه زه ورزار کړم جــنـتـونــه ســــتــــا تـــمـــــــــــــــــــام
خـو دا ګــټـه په دی وکړی چـه هـیـڅ رنګ له قرار نــــــــشــــــــــتـــــه
هــر ساعـت ، هر رنګ دژوند، ستا دوخــــــــــت بــــی کـس غــلام
ا و جــنــت کــی مــلا وائــې وخـــــــــــــت بــــه وی زمــا غـــــــــــــلام
دی چه ورک شې او زه شته شم، ټول به وران می شــې تـمــــــــــام
چـه زه ټــول عـمـر زلمی یـم ، زلمی تـوب به یـو عــذاب شـــــــــې
ځکه اوس را باند ی ګران د ی ، چه ئې خیشت شې زرتــــــــمــــام
تــل سـپـوږمـي د څــوار لسمــی، تــل جانان دشـپـاړ ســـــــــمــــي
تـل ځـوانـې ، سـیـنــد د شـرابــو ، د ا د وزخ کــــــــــــــه ا نـــعـــــــام
د ي د نــیــا پــســی بـــه ژاړم، دا تـیـاره هـــــــــــــلا ل بــه غــــــواړم
هـــره ورځ بــه یـــا د ومـــــــــــــــــــــــه ، نـــرئ لــــړه د مـــا ښــــــــــا م
ټنګ د حورو وفــا دارو، بی وفـا جــانــا ن بـــه غــــــــــــــــــــــوا ړم
ستا ا د م په ذات ښکاری دی ، د ښکاری خونـــد کــوی هر ګــــام
د مستی د سـیـنـد پــه غاړه ، ثوابـــې روژی بـــه نــــــــیـــــــــــــســـم
ا ســویـــلـې بـه کوم یــا د وم بــه د ســاقـــــې نـــیــــــمـګــړی جــــام
هـریـو شی چه ابـدې شې ، یــو افــــــت شــــې یــو عــذ ا ب شـــــې
بــس یــــو تـــا ســـــره مــــزه کـــــــــــــــــه د ا ا ذ ل ، ا بــــــــد ، د وا م
بـنــد ه نــوی رنــګ مـــحــل کــې نـوی نـوی جـانـــــــــــــان غـــواړې
بی بـان کې سره ګلـونـه ، تـوره شــپـه ، چـرا غــــــــــان غـــــــــواړی
تـل تــیـاره کښی دی ورکـیـږې، تـل رڼا کښـی هــم ورکــــــیــــــږې
دی بـچی د تــغـیـر دی ، یــو حالـت کـښـی نـه ټــــیــــنـــــګـــیــــږې
که دا ســتــا جـنـت لـه یــــــــوړه ، دا فــطــــــــــــرت او دا وجـــــــــود
یـــو څـــو ورځو کښې به سوځې ، پـه سرو سترګو بـــه ژړبـــــــږې
ای د لــــوئ فـضــل ما لــکه ، ما لــــه دا دنــــیـــــــــــــا جـــنــــت کـه
فارمـولــه یــې ده اســانـه ، د د ری تــوکــــــــــــــو نـــه جــــوړیـــــږې
لــکه ویــلـی مې دې سرکښې ، بـــس جـــانـــــــــان ځــوانــې او جام
چــــه زمــا لــیــونــی سـر پـــری کلــه کلـــــــه مــشـــغــو لـــــیــــــږې
او هــــغـــه بــــل د مرګ پـــس مــې مــلا جان پــسـی خیرات کــــــه
تــــش د حـورو پـــه خــو بـــونــو که د خــــوار ګـــذاره کــــــــــیـــږې
مالــه دلــتـه یــوه راکه غــونــــډه ، مــســتــه ، تـــــکــه ســـپــیــنـــه
مینه ناکه ، ســپــیــنـــه شــمــعه ، چـــه لــمـــــــبــې وهـې بــلـــیــږې
شــــــل رنـــګـــونـه ئې پـه نظرکښې ، شــــل مزاجـه پـه ځیګر کښې
دســـپــرلې هســی خــو یــو نــــه، کلـــه لــــمـــــر کـلــه اوریـــــــــــږې
یــو څرمــنــه کــــښــی د نــــنـــه ، یـــــــــــو حـــرم د جــیــنـــکـــــو وې
کلــه مــــســتــه او ســــر شــــاره ، کلــه غــلــۍ شـــــې شــــرمــیـــږې
او زمــــا د ی ســتــړی زړه کـــښـې شــل رنــګـونـه اور لمبه کـــړې
چـــــه دا اور هســی ســوزیــــږې ، د لــښــتــو هــســی ګـــډ یـــــږې
چـــه پـــه یــو بــی تــاب نــظــر مـې داســی مـسـت داسی نشه کړې
مــیــخـانــۍ ورتــه حــیــرانــۍ او ســاقــی ورتــــه پــــســخــیـــږې
دهــــغــــی زور بـــــــد ل کښــې مـــــالــــــه د لــتـــه یــــوه راکــــــــه
دابـــد ټـــــولـــــه ځـــوانـــی مــــې ، د څـو کـالــو مــشـــغــولا کـــه
که دانــه کئ ای جــانــانــه ، ســـــر بـــی حــوری دی ســنــبــال کـــه
نـه می هـغـلــتـــه پـــکار دې ، نــه مــی د لـتــه کښــی یـــا د یـــږې
غټی غټی ، ســپیـنې سپــیــنې ، چـه نـه سـوال نــه مـنــت غواړې
ارتــــی بــیــرتـی ، وږی سـتــرګـی ، پــه بـخــملو بـــه لــــغــړیــږې
ربّــــه ! ای جـــانـــانــــه ربـــهّ ! دغــه یـــو سوا ل خـــــو مــنـظـورکه
ګـنـــی لاړ غــنـــې د مــړ شــــو ، ورپـــــســـی ئــــــې ژبــی کــیــږې