ولسواکي ګټوره ده، خو

ولسواکي ګټوره ده، خو!

په دې کې شک نشته چې ولسواکي په لویه کې د ولس او هېواد لپاره  ده، خو ولسواکي د چاپخونه یا کوم بل ماشین نه دی چې له بهره دې هېواد ته را وارده او له نصبولو سره سم دې په کار او فعالیت پیل وکړي، بلکې ولسواکي یو څه پیش زمینې ته اړتیا لري. یانې د ولسواکۍ لپاره د بستر جوړول حتمي دي. له بستر جوړولو او پیش زمینې مه واره د ولسواکۍ ایجاد تحمیلي بڼه لري.

د تحمیلي ولسواکۍ تر ښېګڼود هغې بدګڼې په مراتبو زیاتې وې. د ټولنې د پاشل کېدو، د خلکو د بدبینۍ، ناوړه ګټه اخیستنو، د ټولنې د نظم او ډسپلین د له منځه وړلو، د بې باورۍ، بېباکۍ او نورو ستونزو د ایجاد لامل کېږي.

د ولسواکۍ پیش زمینه او بستر دادی چې ټولنه باید ذهناً د هغې منلو او پاللو ته چمتو وي. د سواد او پوهې کچه لوړه وي. خلک پر ځان بسیا او له لومړینو خدماتو څخه برخمن وي، تر څو په ارام ذهن او ازاد فکر د ولسواکۍ منلو ته تمایل او چمتووالی وښیي.

همدارنګه د دې ترڅنګ باید ملي احزاب، ملي رسنۍ، ملي بنسټونه او نور ګڼ داسې جوړښتونه موجود وي، چې له خپلو شخصي ګټو مه واره یوازې او یوازې د خپل هېواد او ولس د ښېرازۍ او ښه راتلونکي او پرمختګ په اړه فکر وکړي.

ولسواکي تقریباً په نړیواله کچه ټول منلی اصل دی، ځکه ولسواک نظامونه د خلکو په اراده او ازادو رایو ولاړ او د خلکو په خدمت کې وي. یانې په دغه ډول نظامونو کې فرد تصمیم نه نیسي، بلکې د ټولنې د اکثریت د پرېکړو او تصامیمو په اساس اقدامات کېږي.

له شخړو او ننګونو نه د راوتلو او د ولسونو د ښېرازۍ او د ټولنې د ابادۍ لپاره باید ولسواکي او ولسي حکومت رامنځته شي. داسې حکومتونه د ټولنې د وګړو اوخلکو پر ارادو ولاړ وي، د حذف د سیاست پر ځای د ګډون پر سیاست عمل کوي او بنسټیزه موخه یې د واک ساتل نه، بلکی دعمومي نظم ساتل او د خدمتونووړاندې کول دي.

د ولسواکو حکومتونو او نظامونو بله ښېګڼه داده چې د خپل ولس پر وړاندې نا پلوي وي، پر هېڅ ډول قومي، ژبني او مذهبي توپیر باور نه لري او بنسټ یی د ټولو لپاره یو ډول حقونه ورکول وي. یانې تر ډېره پر عدالت او توازن باور لري او خپلې چارې د همدغه باور په اساس تنظیموي.

په افغانستان کې ډېر تحمیل شوي ایزمونه، رژیمونه او ایډیالوژۍ تجربه شوې، خو دا چې د ولس له فکر، ارزښتونو او نظر سره همغږې نه وي، نو د تل لپاره نابودې شوې، نو د افغاني ټولنې ارزښتونو او حساسیتونو ته په پام د ولسواکۍ د ترویج لپاره باید لومړی په لویه پیمانه عامه پوهاوی رامنځته شي او ترڅنګ یې داسې زمینه برابره شي چې ولسواکي په خپله د خلکو په اساسي غوښتنه بدله شي او هغوی داسې ونه ګڼي چې دا هم د تېرو ایډیالوژیو او رژیمونو په څېر داسې کوم څه دي چې له بهره ورباندې تحمیلېږي. یانې ولسواکي باید د خلکو په اساسي غوښتنه، خوښه او ارزښت بدله شي.

محمد روښان ښادچ