آب های فرا مرزی ابزار فشار ویا مهره آشتی با کشورهای همسایه

نوسینده: همایون بابر

مترجم: انجینر آمین الله معروف

حوضه دریای کابل یکی از دریاهای پراز آب و فرا مرزی افغانستان می باشد.

و یکی از حوزه های مهم حوضه ایندوس محسوب میگردد که ایندوس بینچهار کشور؛ چین، هند، پاکستان و افغانستان مشترک میباشند.

دریای کابل به عنوان یک از دریاهای فرامرزی شناخته شده که به پاکستان میریزد، اما در مورد سهمیه گذاری آبهای آن، هیچ پیمان بین دو کشور همسایه وجود ندارد.

امروز بستر دریای کابل ، بویژه در محدوده شهر کابل، یک دریای خشک و آلوده به فاضلاب و زباله های پلاستیکی است. این دریا همیشه اینطور نبود، بعضی از شهروندان سابق شهر کابل از این دریا خاطراتی دارد.

گل آغاحبیبی 62 ساله، باشنده منطقه چهلستون شهرکابل، کسی که در دوران حکومت مرحوم داکترنجیب الله احمدزی خدمت کرده است، گفت که دریای کابل در سالهای قبلی نمای چشمگیری برای کابلیان داشت.

متاسفانه، بی نظمی های جنگ همه چیز را دیگرگون ساخته است. او گفت:” این مانند دریای تایم لندن در قلبی شهر کابل بود.”

عکس دریای کابل: همایون بابر

در طول جنگ داخلی و فراتر از آن، زیربیناهای افغانستان بی رحمانه رنج برده و ناکارآمد است، به ویژه مدیریت آب و دریاها علاوه بر این، شهرسازیکنترل نشده، عدم مدیریت منابع آب در رژیم طالبان، عدم مدیریت زباله ها و تغییرات اقلیم بر روی دریای کابل تاثیر گذاشته است.

براساس گزارش روزنامه گاردین، که یک نتیجه عمومی از گرمایش جهانی است. حرارت های گرمتر پیش از وقت ذوب برف کوه را افزایش می دهد و موجب افزایش جریان آب قبل از اینکه کشاورزان به آن نیاز داشته باشندمیشود.

جنگ برسر منابع آب پیشنه تاریخی دارد که به تاریخ بشر برمیگردد، اما همکاری و پیمان های متقابل میان کشورهای منابع آب مشترک دریایی تنها راه حل اختلافات آب در بسیاری از نقاط جهان است.

افغانستان یک دولت بالارود(upstream) است و دارای مرز 2600 کیلومتر با پاکستان  است. این دولت دارای یک جریان آب مشترک با دولت کناررود((riparian  پاکستان است. پیش بینی شده است که کمبود آب درآینده بالای هردو کشور از لحاظ سیاسی، اجتماعی و اقتصادی تاثیر خواهد گذاشت.

از سال 2001، افغانستان وابسته به کمک های خارجی است. اگر این کشور ضعیف منابع طبعی خود را به شمول آب را مدیریت کنند، می تواند خودوابسته و وابستگی به کمک های خارجی را کاهش دهد. با حسن نیت، این می تواند در طویل المدت اتفاق بیفتد و توسعه اقتصادی و رفاه اجتماعی مردم فقیر را افزایش دهد. در حال حاضر 54 درصد از مردم افغانستان زیر خط فقر زندگی می کنند.

با توجه به این مفهوم، دولت افغانستان از مدتی پیش، با همکاری های کشورهای دونر(اهدا کننده) از جمله هند پلان ای ساخت پروژه های برق آبی در حوزه دریای کابل داشت. اگر این ایده تحقق یابد، ممکن است جریان آب را به کناررود پاین(lower riparian) تحت تاثیر قرار دهد.

انتظار می رود که هند در هفته های آینده بالای پروژه 236 میلیون دالری بند برق شاتوت کار آغاز کند.

کمبود آب در دریای کابل بالای سکتور زراعت تاثیر خواهد گذاشت و باعث آسیب رساندن به عملکرد تخنیکی پاکستان خواهد شود که می تواند مناقشه بین دو کشور را که از چند دهه بدین سو با مشکلات مواجه شده است، منجر شود.

از سال 2014، با کنار آمدن حکومت وحدت ملی با سر کردگی ریس جمهورغنی توسعه روابط سیاسی و دیپلوماتیک با پاکستان بر سر طالبان و قلمروی که آنها دردست دارند ضیعف شده است، بنابراین ممکن است برای مذاکره در مورد مسائل مربوط به آب فرامرزی درآینده، بسیار دشوار باشد.

درهمین حال، کارشناسان آب از هر دو کشور معتقیدند که تاخیر و تعویق گفتگوها بین دو کشور در مورد مسا ئلمربوط به آب های فرامرزی می تواند اختلافات سیاسی میان افغانستان و پاکستان را بدتر کند.

عبدالولی یوسفزی، رئیس حرکت سبز زرغون و یک متخصص متفاعد آب در شهر پشاور ای خیبرپشتونخوا، معتقد است که نیازشدیدی به یک پیمان در مورد منابع مشترک بین افغانستان و پاکستان وجود دارد و این آمر یک نقش مهمی در جلوگیری درگیری های آینده بازی می کند.

هر دو کشور باید یک رویکرد مسالمت آمیز و جامع و راه حل منطقی برای کمبود آب و بحران انرژی پیش بینی شده پیداکند. مسائل دخیل نتنها اشتراک آب، بلکه مدیریت حوضه دریا بطور کلاست.

در حالی که بندها ممکن است جریان آب را به پاکستان متاثرسازد، یک حوضه  آب ذخیره شده بطور بد مشابه خواهد بود، و کمبود آب برای هر دو کشور مناقشه را تشدید خواهد کرد.

با یک معاهده به خوبی طراحی شده، صحت حوضه دریای به طور کلی کمک می کند که وجود یک جریان منظم آب را تامین کنند، و بحث های منطقی تر از آنچه ممکن است صورت گیرد.

یوسفزی می گوید:” اختلاف آب بین افغانستان و پاکستان یک موضوع است که نیاز به حل و فصل دارد به خاطر بشریت، عاری از اختلافات سیاسی.

این یک موضوع نباتات و حیوانات است، و مهمتر ازین نیگرانی بسیاری مهمی در رابطه نسل های بعدی ایجاد می کند.” او افزود:” هر دو کشور نمی توانند در سرزمین خود آب نگهدارد، آب دریای کابل با مواد کیمیاوی آلوده است.

این باید با هماهنگی کارشناسان آب و یک پیمان رسمی که می تواند بین دو کشور رودخانه یی توسعه یابد، حل شود.”

با توجه به موقعیت جغرافیایی کشور و درگیری های مداوم، افغانستان نمیتواند زیر بیناهای حیاتی خود را از جمله آب به عنوان یک دولت بالارود(upper riparian) با کشورهای همسایه مانند؛ ایران، پاکستان و ترکمنستانمدیریت کند.

خط دیورند مانع دیگری در رابطه با مسایل آب است که باعث ایجاد یک معضل تاریخی برای افغان ها شده است ونیاز است که یک چارچوبی مناسب برای بحث در مورد این موضوع مطابق با نورم های بین المللی ایجاد شود.

با این حال، از نقطه نظر تغیر اقلیم و کمبود آب، هر گونه تاخیر میتواند مناقشه برسر منابع آب بین دو کشور را پیچیده کند.

علاوه بر این، متخصص پاکستانی  آب افزود که ناامنی آب در سال 1960 آغاز شد و در حال حاضر هر دو کشور با کمبود آب مواجه هستند.

به گفتی یوسفزی، تقریبا چهار دهه جنگ در افغانستان ده ها هزار هکتار جنگل را نابود کرده است، احیای مجدد مناطق سبز به سال ها نیاز دارد، و کسری در بارش ها عامل تاثیر گذار در کمبود آب است.  

انتظار می رود که تقاضای جهانی برای رساندن آب در بیست سال آینده به 40 در صد افزایش یابد.

بنابراین، تمام شرکا و سهمداران باید آب را به عنوان یک بحث جدی در حال حاضر و فراتر مهم برای نسل های آینده در نظر بگیرند.

اسدالله میلاد رئیس پیشین قانون آب در وزارت آب و انرژی افغانستان گفت:” افغانستان در حال حاضر برای حل اختلافات آب با کشورهای همسایه، ظرفیت زیادی ندارد. هر گونه تعلیق تصمیم گیری و غفلت در تصمیم گیری های دیرینه توسط دولت افغانستان بسود کشورهای همسایه تمام خواهد شد.”

متن کامل این مقاله به لسان انگلیسی در لنک ذیل بخوانید:

https://docafg.com/2018/10/31/afghanistan-water-crisis-may-worsen-region-tensions/?fbclid=IwAR2Bw_802EC-swsIvkqyEHitsHODHE6IQsMxHwkwuY83kTMfaSiIhpN2Qrc