فاروق یعقوبی به هدایت کی کشته شد؟

4/20/2020

چند روز قبل کتابی به دستم رسید که عنوانش است “محکوم به فنا: خاطرۀ یک مامور ملل متحد از سقوط کابل و فرار ناکام نجیب الله، 1992”. (Doomed in Afghanistan: A UN Officer’s Memoir of the Fall of Kabul and Najibullah’s Failed Escape, 1992).

که توسط فیلیپ کوروین (  (Phillip Corwinبه رشتۀ تحریر درآمده است. این کتاب جدید نیست، بلکه در ماه نوامبر سال  2002 به طبع رسیده بود که من از موجودیت آن  بیخبر بودم. همچنان کتاب  متذکره توسط شخصی به اسم آقای حکیم سروری تحت عنوان “سرنوشت غم انگیز در افغانستان”  در کابل ترجمه شده است.  به هر صورت، هر نوشته برای فردی که آن را نخوانده تازه گی دارد. درین جا می خواهم بعضی نکاتی را خدمت خوانندگان تقدیم نمایم که شاید یک عده از هموطنان ما مانند من از آن کمتر و یا هیچ آگاهی نداشتند.

نکتۀ جالب در این کتاب مصاحبۀ مؤلف با دو تن از مشاوران دوستم است که همین حالا در نیویورک زندگی می نمایند. مؤلف نظر به تقاضای این دو تن و بنا بر دلایل امنیتی از ذکر نام های شان خوداری نموده است.

در مورد فرار ناکام نجیب الله از کابل، این دو تن به مؤلف می گویند که دوستم در آغاز یک از دوستان نجیب بوده و آنها با هم بسیار نزدیک بودند. بعد، دوستم بسیار مغرور و خود بین شد. زمانیکه ادارۀ شمال افغانستان به او داده شد، دوستم فکر کرد که مهم ترین فرد در افغانستان بود که کشور بدون او بقاء نمیکرد. او به نجیب خیانت کرد، خصوصاً حینیکه به او اطلاع دادند که نجیب سعی به فرار می نماید. دوستم فوراً چند طیاره پر از افراد خود را به میدان هوائی کابل فرستاد که تا جلو فرار نجیب را بگیرد. نجیب دوباره به خانۀ خود بر نگشت، بلکه به دفتر ملل متحد در کابل پناه آورد. و اگر به خانۀ خود بر میگشت توسط عمال دوستم کشته میشد. نجیب این را می فهمید و روی همین دلیل از برگشت به خانۀ خودداری ورزید. جان موضوع درین جاست که مشاوران دوستم این مسله را که کدام شخص و یا دستگاه به دوستم هدایت داد که نجیب را نگذارد تا فرار نماید، ذکر نمی کنند. یا شاید مؤلف نخواست اسمای افراد ویا کدام دستگاه جاسوسی را که دوستم را هدایت میداد، افشاء نماید.  به عقیدۀ دوستم، اگر نجیب فرار هم میکرد، بازهم  توانائی اینرا میداشت که روزی به قدرت برگردد.  مشاوران دوستم یادآور میشوند که دوستم از کردار خود در مقابل نجیب نادم بود و وقتی خبر قتل فجیع او را توسط طالبان شنید، از فرط تأثر، گریه نمود.

فیلیپ کوروین موضوع  خودکشی و یا کشته شدن فاروق یعقوبی وزیر امنیت دولتی نجیب را مطرح می نماید. مشاوران دوستم به او می گویند که یعقوبی فامیل داشت ویک انسان مذهبی بود و خودکشی برای آنها یک بی عزتی تلقی میشد. او خودکشی نکرد، بلکه توسط یک از زیر دستان و رقیبش که آدم جاه طلبی بود، به قتل رسید. نه نویسندۀ کتاب ونه مشاوران  دوستم از قاتل یعقوبی نام می برند. من از بعضی دوستان و خویشاوندان یعقوبی که در ایالت ورجینیا زندگی می نمایند، پرسیدم که به کدام یک از زیر دستان یعقوبی شک دارند، آنها گفتند که اسمش  یار محمد است که برادر فرید مزدک یکی از معاونان نجیب الله بود. مؤلف هم  از یارمحمد یکی دو بار ذکر می نماید، اما نه منحیث قاتل فاروق یعقوبی.

مؤلف از مشاوران دوستم می پرسد که آیا قتل یعقوبی کاملاً شخصی بود یا سیاسی؟ آیا کسی دیگر امر قتل او را داده بود؟ مشاوران دوستم گفتند که بلی، امر کشتن او را مسعود داد. فراموش نکنید که مسعود هم یک اصولگرای مذهبی بود. او مانند طالبان بد نبود، اما یک اصولگرا بود. تا زمانیکه نجیب زنده میبود، برای مسعود خطرناک تلقی میشد. ناگفته نباید گذاشت که یعقوبی مهمترین پست را در دستگاه دولت دست نشاندۀ شوروی داشت و از بسا مسایل و اسرار مهم آگاه بود که زنده ماندنش برای مسکو و ببرکیان قابل تحمل نبود. همچنان هم میهنان ما از روابط استخباراتی مسعود با شوروی سابق آگاهند و جریانات آنوقت افغانستان را تعقیب نموده اند.

از زمرۀ سه بازیکن این صحنه، دو تن از شیادان زمان یعنی مسعود و نجیب که مرتکب جنایات عظیم در حق کشور و مردم افغانستان شده بودند، صحنۀ زندگی را طور فاجعه باری ترک گفتند. همان بلا هائی که بر سر مردم بیگناه ما آورده بودند، خود در همان بلاء غرق شدند. مرد سوم دوستم که تا حال از زندگی فلاکت بار دیگران نیاموخته و هنوز هم به خیانت و تجاوز بر پیر و جوان ادامه میدهد، باید بداند که اگر از گزند شرارت دنیوی تا حال  در امان مانده است، دروازۀ جهنم بدون تعصب به رویش باز خواهد بود و دروازه بان دوزخ او را پا پیشانی کشاده پذیرا خواهد شد.

راه زندگی و سرنوشت سفالت بار این سه اعجوبه خیانت و شقاوت میتواند درس عبرت برای کسانی باشد که هنوز هم در خندق میهن فروشی و جنایت و کشتار دست و پا میزنند.