قهرمانی شاه محمود غازی و خیانت دروازی

 قهرمانی شاه محمود غازی و خیانت دروازی

اقتباس از کتاب خاطرت محمد صادق مجددی

جنگ سقوی ها در خیرخانه: ….. در کابل فیض محمد خان (زکریا- مومند) وزیر معارف، هم اطفال مدارس و هم مامورین وزارت معارف را همراه با عساکر به نمایش فرستاد. پسرهای جوان در لباس عسکری، شعر های حماسی و ترانه های جنگی می سرودند و گمان میشد که این شیر بچه ها شورشیان را محو خواهد کرد. اما وقعیت این بود که به تاریخ دوازدهم رجب 1347 ه- ق ببعد حکومت نتوانست از کوتل خیرخانه یک قدم پیشتر حرکت کند و توپ ها و طیارات نیز نتوانست یک بم برهدف پرتاب کنند (ممثل بی کفایتی اردو بعد از نادر خان بزرگ- مومند) این وضع به سقوی ها موقع داد که قلب لشکر دولت را در خیرخانه متزلزل سازند. در عین حال شروع نفاق در بین صاحب منصبان و عساکر نظامی و ملکی حکومت بود که منجر به برخورد شدید و قتل چند عسکر شد.

جنرال محمد عمرخان با سقویها مفاهمه نموده و ایشان را تشویق به حمله کردن بالای عساکر حکومت کرد.

جنرال شاه محمود خان (برادرغازی نادرخان- مومند) که از طریق کوتل منار بطرف قریه دانشمند پیشروی نموده بود و قریب بود که نقاط مهم قلعه مراد بیک را تصرف کند، حسب امر وکیل امان الله خان مجبور به عقب نشینی شد.

جنرال شاه محمود خان که بحیث قوماندان جناح راست اردو تعیین شده بود با جدیت مشغول مدافعه و پیشرفت بود و ده یحیی، قلعۀ منار، قلعه حاجی و الغوتی را از پیش قراولان سقوی گرفته و میخواست از آنجا قلعۀ مراد بیگ را که مرکز عملیات حبیب الله کلکانی (در گذشته اصطلاح یا نام حبیب الله کلکانی هزگز استعمال نمیشد و مورخین مانند هزاره- غبار و انیس همه او را به نام بچه سقو می نویشتند. مومند.)

بود هدف توپها قراردهد. شاه محمود خان فکر میکرد که این حمله سقویها را مجبور میکند تا از قلعۀ مراد بیگ بسوی سرای خواجه و کلکان و کوهای آغه سرای فرار کنند.

اما از آنجا که عبدالعزیز خان وزیر حربیه (عبدالعزیز خان شاغاسی معروف به بروت- مومند) و محمد ولی خان دروازی وکیل امان الله خان، نمی خواستند که شاه محمود خان، افتخار شکست حبیب الله کلکانی (بچه سقو- مومند) را داشته باشد … و سبب اعادۀ روابط نیک بین محمد نادر خان و امان الله خان گردد…لذا برای امان الله خان اخبار نادرست را از طریق ادارۀ ضبط احوالات فرستادند که شاه محمود خان با حبیب الله کلکانی (بچه سقو -)مفاهمه نموده و میخواهد همراه عساکر خود به شورشیان بپیوندد.

امان الله خان این احوال دروغ را راست پنداشت و به وزیر حربیه امر کرد تا شاه محمود خان را امرمراجعت بدهد. وزیر حربیه هم این موضوع را به شاه محمود  خان گفت. اما شاه محمود خان جواب داد که ما پیشرفت زیادی کرده ایم و همین امشب قلعه مراد بیگ بتصرف قوای نظامی دولت میآید و من بازگشت کرده نمیتوانم، زیرا من به امر قائد اعلی اعلیحضرت امان الله برای دفاع و هجوم موظفشده ام و به غیر شخص اعلیحضرت، شخص دیگری را درین فرصت بر خود حاکم نمیدانم.(مرحبا به شهامت شاه محمود خان غازی)

این موضوع را به امان الله خان گفتند و علاوه کردند که قرار معلوم شاه محمود خان با شورشیان مفاهمه نموده، درغیر آن چه معنی دارد که امر وزارت را قبول نکند. بار دوم ولی خان دروازی با شاه محمود خان در تماس شد و این بار هم باز همان جواب را شنید.

محمد ولی خان همان ساعت امان الله خان از جریان آگاه ساخت.

امان الله خان که بی خبر از حقیقت موضوع بود، شخصاً به شاه محمود خان امر کرد که پیشروی نکند. شاه محمود خان هم از امر پادشاه اطاعت کرد و به عساکر امر کرد که به جاهای شان برگردند. در عین حال وزیر حربیه به امان الله خان گفته بود که امروز یا فردا بر قلعه مراد بیگ حمله کرده و و اشرار را از بین میبرند.

امان الله خان به این سخنان غافل شده و خبر نداشت ک وکیل دولت، محمد ولی خان با بچه سقو رابطه دارد.

بعد ها خودم (مجددی – مومند) از زبان حبیب الله کلکانی (بچه سقو- مومند) شنیدم و برایم واضح شد که محمد ولی خان که تظاهر به وفاداری به امان الله خان میکرد، با بچه سقو رابطه داشت که بعد از سقوط حکومت امان الله خان خودش چندی به نام رئیس و بعد از آنکه بچه سقو از قدرت افتاد به نام رئیس جمهور افغانستان احراز موقف نماید. (شتر در خواب بیند پنبه دانه – مومند)

اما دروازی اطلاع نداشت که شیر جان خان وزیر دربار قبل از او با بچه سقو روابط نزدیک داشت.(قابل تذکر است که شیر جان خان آدم بسیار محیل و زرنگ و مدبری بود و درنتیجه زرنگی سیاسی و تدبر او بود که بچه سقو به حکمرانی افغانستان رسید، نه یکی از حضرات مجددی .مومند)

تذکر:عده کثیری از مهاجرینی که در ادوارحکومات معاصر افغانستان به مقام های بزرگ و کلیدی دولتی رسیدند عناصر مشکوکی بودند. مانند خانواده نقیب علی بغدادی، ازبک بخارایی ولی خان معروف به دروازی، تواریش داکتر محمد حسن شرق، نائب سالار محمود سامی عراقی، محمد خان جلالر که هم در دوره شاهی و هم در دوره جمهوریت سردار صاحب، عضو کابینه بود.

چطور ممکن است که بدون موجودیت یک دست زیر پرده، یک ازبک بچه مهاجربخارایی درحلقه غلام بچه های امیر حبیب الله خان شامل شده افتخار دامادی مقام سلطنتی را حاصل و حتی به مقام وکالت سلطنت برسد؟

محمود سامی عراقی و تواریش حسن شرق و محمد خان جلالر هم چنان، به حساس ترین و بلند ترین مقامات دولتی نائل آمدند.

بخصوص که برای خانواده های سلطتنتی افغانستان مسئله اریستوکراسی و سیال بودن نهایت مهم و جزء کلتور خانوادهای بزرگ بود.داکتر صاحب کاظم در یکی از مقاله های خود به این موضوع اشاره نموده و من علاوه ساختم که حتی سردار صاحب محمد داوود خان که یک شخص مترقی بود حاضر نشد این (تبو) را بشکناند و با یکی از خانواده های خارج خانوده سلطنتی رشته قرابت بر قرار سازد.

با عرض حرمت