یک نامه ماندگار و تاریخی علامه حبیبی  به دانشمند ایرانی مجتبی مینوی

یک نامه ماندگار و تاریخی علامه حبیبی

 به دانشمند ایرانی مجتبی مینوی

نوشته :

پروفیسورعبدالخالق رشید

استاد پوهنتون نهرو – هند

     علامه عبدالحی حبیبی ازجمله نخبه گان برجستهء عصرما، نامیست بی مثال وماندگار درتحقیق ومعرفی مفاخرتاریخی وفرهنگی افغانستان، نامیست که شهرتش اکنون دریک جغرافیا محدود برافغانستان نمی گنجد بل با انجام کارهای ماندگارعلمی وفرهنگی فضای جهان تحقیق بخصوص دربخش تاریخ وفرهنگ وعلوم ادبیهء آرین زمین را ازآن خود کرده است که مورد احترام محافل علمي وپژوهشی وفرهنگ شناسی درشبه قاره وفارس وآسیای مرکزی گردیده است.علامه حبیبی نویسنده اضافتراز ۱۳۴ اثر در زبان ها فارسی وپشتو وغیره می باشد. وبرشماری ازمهمترین آثارکلاسیک وتاریخی زبان فارسی چون زین الاخبارگردیزی، طبقات ناصری قاضی جوزجانی وفضایل بلخ وغیره تعلیقات نهایت اهم ومورد توجه وقابل تایید وقابل استفاده دانشمندان ومورخین جهان، ایران وهندوستان نوشته است. یکی ازکارهای علامه حبیبی ترجمه چهارمقاله برفردوسی اثردانشمند افغان تبارهندی پروفیسورمحمود شیرانی است که اضافترازنیم قرن قبل باراول درسال ۱۹۴۲ درهندوستان به چا پ رسید و دنیای فردوسی شناسی را با یک انقلاب تکان دهنده ولی محققانه روبرو ساخت. انقلاب که تاکنون نیزدرسرزمین زادگاه وگفتارقلمروزبان فارسی کسی ازحقانیت وانتقادات موجه علامه محمود شیرانی انکارکرده نتوانست.

علامه حبیبي درین نامه خودبه دانشمند ایرانی روانشاد مینوی می نویسد :

کابل. ۲۲/۱/۱۳۵۵

       دانشمند معظم جناب آقای استاد مینوی  دامت برکاتهم.  

بعد ازعرض سلام واحترام،

سی وپنج سال قبل کتابی بنام «چهارمقاله برفردوسی» بزبان اردو بقلم یکی ازفضلای فردوسی شناس نقاد بسیاردانشمند هند مرحوم پروفیسرمحمود شیرانی (*) ازطرف انجمن ترقی اردو در دهلی ۱۹۴۲م طبع شده که یکی ازبهترین کتابهای انتقادی برحیات وآثارفردوسی و شاهنامه والحاقات مجعولهءآن در چهار مقالهء ذیل باشد:

(۱) علل وزمان وکیفیت نظم شاهنامه با انتقاد داستانهای که برفردوسی بسته اند.

(۲) هجوسلطان محمود وتوضیح مراتب مجعولیت آن بدلائل تاریخی وادبی.

(۳) مذهب وعقائد فردوسی: اغتزال؟ شاعیت؟ سنیت؟ بادلایل متخرجه از خود شاهنامه و رد شیعه تراشان مانندقاضی شوستری.

(۴) یوسف و زلیخا فردوسی ورد انتساب غلط آن بفردوسی، با دلائل ادبی و تاریخی.

      این کتاب اصلآ باردو۲۷۲ صفحه است وترجمهء فارسی آن باحواشی و تعلیق ۲۰۰صفحه اصل و درحدود ۵۰ صفحه مقدمه وفهارس بقلم مترجم عبدالحی حبیبي می باشد.

تا جاییکه دیده می شود این کتاب مطالب نوین تحقیقی برزندگی و فکرومذهب وآثارفردوسی دارد، ونشرآن بزبان فارسی برای شاهنامه شناسی مفید است. که اگر مقام محترم بنیاد شاهنامه با طبع ونشرآن موافق باشد میتوانم آنرا تقدیم دارم و اگرآن استادگرامی بوسیلهء دیگری رهنمائی فرمایند مطاعست.

تمناست درین باره پاسخی باین آدرس با شرایط و حقوق طبع آن داده شود.

احترام وارادت صمیمی مرا بپذیرید.

مخلص :عبدالحی حبیبی (امضاء)

      آدرس: عبدالحی حبیبي

      خانه ۱۰۹۰ جمال مینه   کابل، افغانستان

————————————————————–

(* ) دریک بخش از تاریخ تونک زادگاه محمودشیرانی درباره این ابرمردتحقیق ودانش می خوانیم : « منصف شهرت هندوستانی، محقق بی همتای زبان اردو، ماهرفن خطاطی، وعالم متبحروبلند مقام درادبیات بود، ازهمین روبرانتقادات اش برفردوسی واثرشعرالعجم شبلی نعمانی مشهوراست. ایشان ثابت کردکه زبان اردو درپنجاب بوجود آمده، تفسیراردوی قرآن کریم، مقالات شیرانی ازآثارجاویدان ایشان می باشدکه آنرشهکارهای عصرنام داده اند. برمولانا شبلی چنان انتقاد فاضلانهء انجام داده است که تاکنون کسی برجواب دادن آن نایل نیامد.ازطرف حکومت انگلیسی وخت چندین مدال وجوایزمهمی نیزبدست آورده است. ایشان نه تنها فاضل علوم شرقی بود بل انگلیسی را نیزخوب می دانست آنرا هم می نوشت وهم مطالعه کرده می توانیست، ازهمین روبه انگلیستان رفت درآنجا ازموسسات تعلیمی وپوهنتون های آنجا بازدید بعمل آورد،بعدازین بازدید دوباره به مرکزعلمی خود شهرلاهوربرگشت تا دم تقاعد درلاهورمی زیست، بعدازتقاعد به جایگاه اصلی خود تونک آمد ودرآنجا درگذشت. محل بود باش وی میان مهندي باغ وتیلیان می باشد.خانواده وی ازدهی کوچکی بنام ( مارواړ) به تونک آمده بود پدرش خدمتگاریکی ازخانم های نواب تونک بود. درجای که زندگی می کرد اکنون درآنجا فابریکه نظام بیتری موقعیت دارد. خانواده ایشان بنام خانواده شیرانی پتان مشهوراست.علاقمندی زیاد ایشان با کتب نادروجمع آوری سکه های نادربود، سرمایهء که بعدازمرگ وی پسرش اخترشیرانی تونکی برباد داد. سال وفات پرفیسورصاحب سال ۱۹۴۸میلادی می باشد.» (تاریخ تونک – ترجمه پشتوازپوهنمله رحیمه ناچاپ ص ۱۱۶ )  

***************************************