یادی از موسی شفیق یک قهرمان واقعی افغانستان

د یو ریښتین افغان اتل، محمد موسی شفیق یاد
در سال ۱۹۸۴ از مرحوم محمد انور ارغندیوال (استاد فاکولتهٔ حقوق و وزیر عدلیهٔ زمان شاه) که پدر یکی از همصنفان و دوستان خوبم بود٬ در بارهٔ دانش و شخصیت موسی شفیق پرسیدم. دو کلمه جواب داد:
“مثلش نروید”. Naser Oria
ښاغلی محمد موسی شفیق د مرحوم قاضی محمد ابراهیم کامه وال زوی په ۱۹۳۲ کال کښی په کابل کی نړی ته سترگی پرانستی.
د کابل عربی عالی دارالعلوم څخه وروسته د مصر د ازهر پوهنتون څخه یی ماستری درجه تر لاسه او دوهمه ماستری یی د امریکی د کلمبیا د پوهنتون څخه واخیسته. د امریکی د هارورد د پوهنتون څخه یی په نړیوالو مسایلو کی سند لاس ته راوړ.
د کابل د حقوقو پوهنځی کی استاد، د شاهی دارالتحریر مامور، د عدلیی وزارت د قوانینو مدیر او د همدغه وزارت د تقنین رئیس، د اساسی قانون د کمیټی غړی او منشی، د عدلیی وزارت معین، د بهرنیو چارو د وزارت مشاور، د افغانستان سفیر په مصر او ځینی نورو هیوادو کی، د افغانستان د هیئت مشر په نړیوالو کنفرانسونو کی، په ۱۳۵۰ لمریز کال کی د ښاغلی ډاکټر عبدالظاهر کابینه کی د خارجه چارو وزیر او په ۱۳۵۱ کال کی د افغانستان صدراعظم په توگه دندی تر سره کړی.
د ۱۳۵۲ د سرطان په ۲۶ نیټه د سردار محمد داوود د کودتا څخه وروسته د دونیمو کالو لپاره بندی او په ۱۳۵۴ کال کی له بنده خوشی شو. د ۱۳۵۷ کال د ثور د ۷ نیټي د کودتا څخه وروسته د دوهم ځل لپاره بندی شو او د همدی کال د ثور په ۲۴ نیټه په ډیر وحشتناکه توگه شهید کړی شو.
اروا دی ښاده او لوړ جنت دی ځای وی.
🌹
معلومات بیشتر
محمد موسی شفیق در سال ۱۹۳۲ میلادی در کابل دیده به جهان گشود. پدرش قاضی محمد ابراهیم یک شخصیت عالم و دانشمند بود که تا مقام ریاست محکمهٔ ولایت رسید و باشندهٔ اصلی ولسوالی کامهٔ‌ ولایت ننگرهار بود.
موسی شفیق بعد از تعلیمات ابتدایی شامل دارالعلوم عالی عربی کابل شد و غرض تحصیلات عالی راهی پوهنتون الازهر قاهره در مصر شد. از جامع الازهر درجهٔ لیسانس را در بخش حقوق اسلامی و درجهٔ ماستری را از عین یونورستی در بخش علوم قضایی بدست آورد.
وی ماستری دوم را در بخش حقوق بین الدول از پوهنتون کولمبیای ایالات متحده بدست آورد.
همچنان سندی را در مسائل بین المللی از پوهتنون با اعتبار امریکایی هاورد کسب کرد.
پس از اکمال تحصیلات و عودت به وطن، در پوهنځی حقوق و علوم سیاسی پوهنتون کابل به حیث استاد به تدریس حقوق بین الملل خصوصی برای فرزندان میهن پرداخت.
وی بحیث مامور رسمی در دارالتحریر شاهی کار کرد.
همزمان با نوشتن مقالات تحقیقی و علمی، به همکاری با جراید و مطبوعات پرداخته و عضو هیئت مدیرهٔ شماری از جراید شد. وی زمانی هم مدیر مسؤول نشریهٔ “حی علی الفلاح”، ارگان نشراتی وزارت عدلیه بود.
زمانی به حیث مدیر قوانین وزارت عدلیه و مدتی هم در پُست رئیس تقنین وزارت عدلیه خدمت نمود.
محمد موسی شفیق عضو، و منشی کمیتهٔ‌ مطالعهٔ قانون اساسی و منشی کمیسیون مشورتی قانون اساسی و بعداً به حیث منشی عمومی و عضو لویه جرگهٔ سال ۱۳۴۳ نیز بود.
از سال ۱۳۴۲ الی ۱۳۴۴ هجری شمسی بحیث معین وزارت عدلیه خدمت نمود.
از سال ۱۳۴۴ الی ۱۳۴۶ هجری شمسی مشاور وزارت امور خارجه بود.
در سال ۱۳۴۶ به حیث سفیر افغانستان در قاهره٬‌ بیروت٬ خرطوم و اکرا تقرر یافت.
وی در کنفراس های مختلف جهانی از افغانستان نمایندگی کرد.
در کنفراس جهانی حقوقدانان در آتن پایتخت یونان و در کنفراس مستشرقین در لاهور شرکت نمود.
وی ریاست هیئت افغانستان را در کنفراس کشورهای فاقد سلاح ذروی منعقدهٔ ژنیو به عهده داشت.
موسی شفیق در کنفراس وزیران خارجهٔ کشورهای غیرمنسلک در جارجتون٬ کنفراس وزرای خارجهٔ کشورهای اسلامی منعقدهٔ جده و در بیست وهفتمین دوره اجلاسیهٔ مجمع عمومی سازمان ملل متحد، ریاست هیئت افغانی را به عهده داشت.
در سال ۱۳۵۰ هجری شمسی موسی شفیق در کابینهٔ داکتر عبدالظاهر عهده دار پست وزارت امور خارجهٔ افغانستان بود.
محمد موسی شفیق در ماهٔ قوس سال ۱۳۵۱ صدراعظم افغانستان شد.
از کارنامه های مهم دورهٔ صدارت مرحوم محمد موسی شفیق تغییرات اساسی در سیاست خارجی افغانستان بود که از آن جمله می توان از طرح، تدوین و عقد سند حقوقی قرارداد آب دریای هیلمند با امیرعباس هویدا صدراعظم وقت ایران در ماه حوت سال ۱۳۵۱ مطابق ماه مارچ سال ۱۹۷۳ میلادی نام برد، که در قصر ستور وزارت خارجه به امضا رسید.
بر اساس مادهٔ پنجم این معاهده “ایران هیچگونه ادعایی بر آب هیلمند بیشتر از مقداری که طبق این معاهده تثبیت شده است٬ ندارد؛ حتی اگر مقادیر آب بیشتر در دلتای سفلی هیلمند میسر هم باشد و مورد استفادهٔ ایران هم بتواند قرار گیرد”.
موسی شفیق به یک نظام مردم سالار و حاکمیت پاسخگو باور داشت و به یک افغانستان مترقی، خودکفا و خوشبخت می اندیشید.
وی به رول رسانه ها در بلند بردن سطح دانش و آگاهی جامعه ارزش بسزایی قائل بود.
موسی شفیق به زبان های دری٬‌ پشتو٬‌ انگلیسی٬ عربی٫ فرانسوی و اردو مسلط بود و به زبان های پشتو و دری شعر می سرود.
از وی در مطبوعات داخلی و خارجی حدود ۱۲۰ مقاله در بارهٔ موضوعات ادبی٬ سیاسی و حقوقی بجا مانده است. در مجلهٔ حقوق بین الدول دو مقاله راجع به تابعیت و تاریخچهٔ حقوق بین الدول خصوصی به نشر رسیده است
همچنان دو اثر به شکل کتاب به نام های (عبقریان و قصه های دیگر) و (شاعران ننگرهار) به چاپ رسیده است.
موسی شفیق برای توسعه اقتصادی کشور تلاش شباروزی بخرچ میداد و در امور عمرانی با تحرک عمل می کرد.‌
یکی از پروژه های بزرگ عمرانی و عام المنفعه، آغاز کار تعمیر شفاخانهٔ مرکزی اردو بود که فعلاً به نام شفاخانهٔ شهید سردار محمد داوود خان مسمی است.
کار اعمار این شفاخانه در ماه اپریل سال ۱۹۷۰ میلادی شروع شد و قرار بود که کار ساختمانی آن در ماه جون ۱۹۷۴ به پایهٔ اکمال رسیده و به بهره برداری سپرده شود. وی چگونگی پیشرفت کار اعمار این پروژه و دیگر پروژه های بزرگ را شخصاً تحت نظر داشت.
در سال های اخیر سلطنت، هم محمد ظاهرشاه و هم مردم افغانستان به خوبی به این حقیقت پی برده بودند که روس ها در دوستی خود با افغانستان صادق نبوده و نفوذ روس ها مملکت را ورشکست کرده است و از این رو منافع ملی افغانستان ایجاب می کر تا حکومت در روابط خارجی با همسایگان تجدید نظر نماید که همین امر یکی از عوامل عمدهٔ سقوط سلطنت افغانستان بود.
بعد از کودتای ۲۶ سرطان ۱۳۵۲ توسط سردارمحمد داوود خان، محمدموسی شفیق زندانی شد و برای مدت دونیم سال در زندان باقی ماند. وی در سال ۱۳۵۴ از بند آزاد شد و منحیث یک تبعهٔ عادی افغانستان زندگی می کرد.
با تأسف که بعد از کودتای ۷ ثور سال ۱۳۵۷ مطابق ۲۷ اپریل سال ۱۹۷۸ میلادی محمد موسی شفیق دوباره زندانی گشت و قرار روایات این شخصیت دانشمند و میهندوست به تاریخ ۲۴ ثور سال ۱۳۵۷ ، مطابق ۱۴ ماه می سال ۱۹۷۸ میلادی بعد از آزار و شکنجهٔ زیاد به شکل فجیع و بیرحمانه به قتل رسید.
روحش این فرزند صدیق وطن شاد و بهشت مکانش باد.

ناصر اوریا  ۲۹ اگست ۲۰۱۸ – تکزاس