سردار محمد داود با دور بینای وسیع به مادروطن

  کانادا:- ۲جنوری ۲۰۲۴م

سردار محمد داود با دور بینای وسیع به مادروطن

  حقیقت درباره شخصیت سردار محمد داود شهید از قول یک امریکایی.

لیویز دوپری مینویسد:- “علرغم آنکه از داخل و خارج بعضی انتقادات بالای سیاستهای سردار محمد داود وارد میشد، اما من معتقدم که او به حیث  شخصیت عالی مقام  در تاریخ افغانستان امروزی و همچنان امیر عبدالرحمن خان که کشور را از (۱۸۸۰-۱۹۰۱م ) بحیث یک ملت متحد ساخت جاویدانی خواهند بود. سردار محمد داود خان در زمان مطلق العنانی با یک پروگرام کشور را بسیار سریع بطرف مدرنیزی کردن سوق داد، یعنی در ده سال کوتاه صدارتش افغانستان نسبی غیر متحرک را بسیار متحرک ساخت و مدرنیزی کردن متوقف نخواهد شد بلکه تنها سرعت و مسیرآن توست حکومتهای آینده تغیر خواهد کرد”(۵۵۶-۱)

      “نام سردار محمد داود خان بنابر ویژگی و نیرو مندی شخصی  او بحیث شخصیت برازنده در امور سیاسی افغانستان باقی خواهد ماند و استعفای او بحیث یک خاطره قابل دقت و فراموش ناشدنی ماندگارخواهد بود به این معنی که میتوانست اسعفا ندهد و با برخوردار بودن حمایه قوای نظامی به وظیفه خود دوام بدهد. اما او تصمیم گرفت که به شاه گوش دهد و به مشوره های فامیل احترام بگذارد. دهه سردار محمد داود ختم گردیده باشد مگر اکثر سیاستهای او دوام خواهد کرد، جهان شاهد خواهد بود که شخصیت عجیب و بی مانند افغان چطور از یک مقام بلند برای خوشبختی ملت در مارچ ۱۹۶۳م استعفا داد. صدراعظم اسبق حتی حال نیز دیده میشود که بدون محافظ نزدیک منزلش در سرکهای شهر نو قدم میزند مثلیکه بعضآ بدون محافظ با درایور خود در موتر شخصی خود گشت و گزار میکرد و یا در بند قرغه،محل تفریحی که دروقت خودش ساخته شده بود واکثر افغانها در روزهای رخصتی برای تفریح به آنجاه میرفتند دیده می شد”(۵۵۸-۱)

     استعفای دسردار داود خان وقتی صورت گرفت که سطح بیسوادی هنوز بلند و نفوذ ملاها در مناطق غیر شهری بی حد و حصر بود و میتوانستند شب در میان ذهنیت مردم را تغیر بدهند.

      تراتزیت بین افغانستان و پاکستان مسدود بود، همچنان کاکای شاه سردار شاولی خان و پسرش

سردارولی خان داماد ظاهر شاه بسیار محافظه کار و پیروی دکتورین (خط مشی) سردار محمد نادر خان و مشاورین نزدیک شاه بودند، با سردار محمد داود خان مخالفت جدی به ادعای پشتونستان و دوستی به اتحاد جماهیر شوروی داشتند وهمیشه در تلاش بودند که علیحضرت محمد ظاهرشاه و سردار محمد داود خان روابط نزدیک نداشته باشند.

        “برای بعضی از شخصیتهای متشبث تغیر مسالمت آمیز و از همه مهمتر اینکه چرا سردار محمد داود خان بدون مقابله کنار رفت  سوال برانگیز بود، اما تصمیم نهای کناره گیری  او ثابت ساخت که او شخصیت نمونه و بی مانند است. بسیار کم شخصیتهای قوی در تاریخ  پیدا میشوند که داوطلبانه از قدرت سیاسی دست بکشند، مخصوصآ که امکانات حفظ دوام قدرت را داشته باشد، چه سردار محمد داود خان همه امکانات را در دست داشت یعنی قوای نظامی زمینی و هوایی در اختیارش بود و داود خان دارای تعلیمات نظامی و وزیر داخله فعال قبل از تقررش بحیث صدراعظم بود، او قوای نظامی را مطابق خواست خود سازماندهی کرد به این معنی که نو آوریها را در تشکیلات نظامی به کمک اتحاد جماهیر شوروی وارد ساخت، تعداد زیادی غیر پشتون را که وفادار به عقاید او بودند در کرسیهای حساس نظامی مقرر نمود، معاشات را برای بهتر شدن سطح زندگی بلند برد، گرچه برای سربازان ولایات آنقدر موآثر نبود مگر در کابل صاحب منصبان زمینی و هوایی بهتر از سالهای پیش از  ۱۹۵۳م زندگی میکردند، قوای نظامی در تمام حوادث وفاداری خود را  به صدر اعظم سردار محمد داود خان نشاندادند مخصوصآ خطر که از حادثه قندهار، و شورش منگلها که در دیسمبر ۱۹۵۹م رخداد. اما وقتی زمانش رسید سردار محمد داود  خان از قوای نظامی برای بقای قدرت خود استفاده نکرد.”(۵۵۶-۱)

      “به عقیده من سرادر برای خوشبختی ملت استعفا داد،و جایگاه او بحیث شخصت برازنده در انکشاف اجتماعی مانده گار خواهد بود. او بکلی میدانست که دوام کارش اگر باعث قطع کلی روابط با پاکستان نشود بهبودی هم دران دیده نخواهد شد. برعلاوه او تصور داشت که او را بالاخره مجددآ از طریق انتخابات آزاد برای رسیدن آرزوهایش در افغانستان به قدرت سیاسی خواهند رسانید. ( L. Dupree, AUFS Reports, LD-3-59,3;    LD-5-60,10) “(۵۵۶-۱)

       “روز ۱۱ مارچ ثابت ساخت که روز نهایت موفقانه برای صدراعظم مستعفی بود: او بیانیه ای برای  شاگردان و معلمین موسسه نسوان ایراد فرمود، در انجاه با استقبال گرم و اهدای یک جلد قرآن قلمی وچشمان اشکبار و غمگین حاضرین خداحافظی نمود که بعدآ از طریق رادیو و یا خبرهای دست دوم در شهر پخش گردید حتی اکثر اشخاص بیسواد کابل را متحیر ساخت ،بتاریخ ۱۰ مارچ من در بازارهای کابل از بعضی مردم میشنیدم که سردار محمد داود خان شخص بد و دوست روسها است. اما روز بعد از سخنرانی اش با شاکردان و خانمهای موسسه بتاریخ  ۱۱مارچ، عین اشخاص که بدگوی میکردند برایم گفتند که سردار محمد داود خان شخص نهایت خوب است و ما کشور غریب میباشیم به روسیه که همسایه ما است ضرورت داریم و دوستان دیگر ما هزاران مایل از ما دور اند. ما باید به خود کمک کنیم و فرق نمیکند که اگر ما بدون قبولی افکار و ایدیالوجی آنها کمک شان را بگیریم. سردار محمد داود شخصیت نهایت عالی است او برای ما باید از قبل میگفت که به کمونست اجازه نمیدهیم که ما را مثل کشورهای آسیایی میانه تحت فشار قرار دهند و اسلام را از ما بگیرند، او شخص خوبی است میداند که با بید ینها چطور معامله کند.”بیست و چهار ساعت تغیر عمیق را در ذهنیت مردم بازارهای شرق میانه وارد میسازد”(۱-۵۶۲)

      با ختم صدارت ده ساله سردار محمد داودخان شاهی مطلقه نیز به پایان رسید، ظاهر شاه نیز حاضر بود که تحولی در وضع اجتماعی جامعه  وارد گردد و سیع داشت که توازن را بین قدرتهای شرق و غرب و همچنان هواخواهانشان در داخل کشور نیز حفظ نماید با نامزد نمودن داکتر محمد یوسف خان بحیث اولین صدر اعظم خارج از خاندان سلطنتی و تدوین قانون اساسی جدید  قدم را برای شاهی مشروطه و معرفی دیموکراسی برداشت.

   ترجمه از:-

۱-کتاب لویز دوپری (افغانستان)Louis Dupree (Afghanistan 1980)