پر اسلام کې څوک د فتوا حق لري؟ / مهرتاج

په اسلامي امورو او احکامو یو د ځان پوهول وي او بل هم څوک پوهول یا پرې فتوا ورکول وي. چې فتوا ورکول د هر چا کار نه دی!
خپل شرایط او اوصول لري.

که ځانونه پرې پوهول غواړو نو باید اصلو مراجعو او عالمانو ته مراجع وکړو، خو که بل پرې پوهول غواړو یا مفتوا پرې ورکوو، نو دا ډېر دروند مسولیت او درنه خبره ده، ځکه هر سور ږیری ملا شادګل نه وي!

په قران د پوهېدلو لپاره باید په علوم القران پوه ووسو، تر څو غلط یې تعیبر او تفسیر نه کړو، لکه څرنګه چې یو قاري صرف او صرف د قران حافظ وي نه مفسر او قران پوه.

په حدیثو د پوهېدلو یا پرې مفتوا ورکولو لپاره پدې څوک ځانله نه باید حدیث پوه ووایي چې فلانۍ حدیث داسې دی، تر څو هغه په اصول حدیث، اصول تخریج پوه نه اوسي او تخصص پکې ونه لري، ځکه په حدیث باندې د فتوا ورکولو مخکې باید د حدیث صحت ورته معلوم وي چې، شاذ، ضعیف او که صحیح دی!

دغه راز فقه، د فقهي احکامو څادرولو لپاره باید، فقیهه ووسي، په اصول فقه او فقهي قواعدو اول باید پوه او بیا پرې وغږيږي.

راځم اصلي موضوع ته: پرته د رهنما او استاده، هېڅوک عالم نه دی هغه که شرعي علم وي او که عصري علوم.
لکه څرنګه چې مونږ هر تش په نوم لوستي ته ډاکټر،انجنیر، اقتصاد پوه، حقوق دان او…. نشو ویلای، دغه راز هر ډاکټر په هر مرض هم نه پوهېږي ځکه هر ډاکټر په یوه ځانګړې برخه کې تخصص او کلونه لګولي وي، لکه جلدي، جراحي، داخله، اطفالو او… د هر څه متخصص بیل بیل.

فرض کړی مونږ د یو مفسر څه د یوې فقهي قاعدي په هکله پوښتنه کوو، پداسې حال کې چې هغه به ښه پرې پوهېږي، خو احتیاطن او د مسولیت له مخې به درته وایي چې که مهربانې وکړي دا سوال د کوم فقیهه نه مطرح کړې ښایي ډېر ښه جواب درکړي. دغه شان د محدث نه د تفسیر په هکله، ګر چې عالمان او پوه ټول دي.

هدف مې: هو زه بیا هم وایم چې هر سور ږیری ملا شادګل او مفتي له ځانه مه جوړوی او نه هر څوک په خپل سر د نصوصو استدلال کولای شي چې یاد اصول او تخصص ونه لري. شریعت تحقیق نه دی! شریعت ثابت دی او د اثبات لپاره مجبور یې چې له عقل و نقل نه استفاده وکړي او فتواوې دې باید په کره او ثابتو روایتونو ولاړي وي.

که غلطه وایم تاسو راڅخه خپل علم مه سپموئ هیله کوم؟!
ایا په اسلامي امرور کې هر څوک فتوا ورکولای یا د هر چا فتوې منلای شي؟

#نوټ: که رهنما او استاد ته ضرورت نه وی، اول به الله تعالی د خپل کتاب سره رسول نه رالیږلو دویم دا چې مونږ به هم ټول د یوې مخې له ځانه استادان او تنها په کتابونو اکتفا کولای چې کوم کتاب ډاکټر لوستی هغه ما هم لوستی او زه هم ډاکټر / ه یم. کوم ځانګړی نظان، شرایط او اصول به ورته نه وی.
لکه څرنګه چې شرعي علوم خپل شرایط لري.

ومن الله توفیق