ارجاع منازعه تغییر در نظام حقوقی قبائل در دیوان عدالت بین المللی /د. عثمان تره کی

دوکتور م ، عثمان تره کی

31/05/2018  

ارجاع منازعه تغییر در نظام  حقوقی  قبائل

در دیوان عدالت بین المللی

’’ فاتا ‘‘ منطقه کوهستانی خود مختار میان دوکشور افغانستان و پاکستان است . از هفت واحد اداری که از 5 تا 10 ملیون پشتون دران زندگی میکنند ترکیب شده است.

مناطق آزاد قبائل  قبل از تأسیس پاکستان در چوکات نظام حقوقی امپراتوری هند برتانوی و حقوق تعاملی پشتونولی  اداره میشد. برتانویان که از حملات شبخون جنگجویان قبایلی به ستوه آمده بودند، تجویز گرفتند  که با انفاذ قانون 1901  به قبائل  خود مختاری قایل شوند. به این ترتیب یک زون حائل  بیرون از نفوذ حکمروایان افغان و هند برتانوی بنام  فاتا میان مقبوضات هند برتانوی و افغانستان بوجود آمد. مردم قبائل در امور اداری و قضائی خود کاملاً آزاد بودند. اما باری که از ساحه فاتا بر سپاه برتانوی حمله صورت میگرفت، اردوی برتانیه با استفاده از صلاحیت قانون نظامی، عملیات  ضد شورش را رویدست میگرفت. به نحویکه با تشخیص یک مقصر کلیه افراد قبیله مجازات میشد.

در آستانه تأسیس پاکستان در 1947 خاطره حملات خونبار قبایل وزیر، مسید، مومند و غیره علیه لشکر انگریز، موجب گردید که موسسین پاکستان به قصد جلب حمایت قبایل در جهت حمایت از ایجاد کشور جدید پاکستان ، به باشندگان فاتا وعده  دروغین الغای قانون دوره استعمار و اعطای آزادی بیشتر را بعد از ظهور پاکستان بدهند. وعده شناسایی استقلال به قبائل به منظور دفع الوقت بود.  پس از تأسیس پاکستان، فوج  با همان  شیوه استعماری گذشته با قبائل برخورد کرد. عکس العمل قبائل در برابر وعده خلافی پاکستان از طریق جرګه های قومی  ابراز شد که دران به ابتکار خداېې خدمتګار (  پادشاه خان )  و حمایت غیر مستقیم حکمرانان کابل طرح سرود ملی، بیرق و هویت  دولتی جدا از پاکستان برای قبایل ریخته شد. به این ترتیب داعیه پشتونستان در تعاملات دیپلوماتیک کشور های منطقه  ( افغانستان، پاکستان و هندوستان ) جاه باز کرد.

در دهه جهاد و مقاومت ضد شوروی فاتا مرکز صدور جنگجویان به افغانستان بود. گروه های اسلامی ایکه بعداً به پاکستان، افغانستان و امریکا مزاحمت ایجاد کردند چون القاعده، تحریک اسلامی طالبان پاکستان، تحریک طالبان افغانستان، شبکه حقانی، لشکر طیبه و غیره از پنجاب و سند در همین منطقه کوچیدند  و نمو کردند. جالب اینکه در بخش عمده در ایجاد، تقویت و استفاده افزاری ازین ګروه ها کشور میزبان پاکستان و ممالک غربی چون امریکا ذینفع و دخیل بودند.

امروزغربیان مناطق قبائلی را مرکز ظهور، آموزش ، تجهیز، تمویل  و عملیات گروه های اسلام رادیکال میشناسند.

 ’’ ژان پیر پیرن ‘‘ فرانسوی در کتاب  خود ( ’’ جهاد بر ضد رویای اسکندر ‘‘ – 2017 ) ذهنیت غربیان را در اینکه فاتا گهواره بنیاد گرائی اسلامی است ، به قلم کشیده است. مانند این کتاب صد ها کتب  و نشرات دیگر تألیف شده که در شکل دادن ذهنیت سیاست مداران غربی تأثیر عمیقی به جا گذاشته است.

 در زمان تجاوز شوروی مناطق قبایلی میان افغانستان و پاکستان ساحه سربازگیری جهادیست های مورد حمایت غرب بود. پس ازانفجار نویارک و با اشغال افغانستان توسط  امریکا و متحدین،  به منطقه قبایلی به مثابه مرکز صدور اسلام بنیادگراه و تروریست نگاه شد. دندوره حملات شبکه حقانی و طالبان افغان علیه ائتلاف نظامی بین المللی در افغانستان، موجب شد که مناطق قبایلی معروض به حملات شدید طیارات درون امریکایی گرددد.

تبلیغ بر ضد مناطق قبایلی در شرایطی چاق و متورم شد  که از 35 هزار مدرسه دینی پاکستان صرفاً یک ربع آن در مناطق قبیلوی وجود دارد. ازین گذشته درین تازگی ها قیام تحفظ پشتون نشان داد که مردم قبائل  از اسلام صوفی پیروی میکنند وبا مدرنیته سر دشمنی ندارند.

بهر حال ! پاکستان درین تازگی ها  از دو واقعه  پیش آمده  ذیل در مناطق قبیلوی  در شرایطی  سؤاستفاده کرده راهی است  که خطر احتمالی حملات هوایی  امریکا بر فاتا در چند قدمی قرار داشت : 

—  با حمایت غیر مستقیم استخباراتی از قیام خود جوش  تحفظ پشتون ها  به غربیان نشان داد که تصور شان از گرایش های ترورستی و رادیکالیزم اسلامی  پشتون ها بی بنیاد است. ازین گذشته پاکستان خواست به امریکا و متحدین بفهماند که آنکشور در تلاش  سؤاستفاده از جذبات مذهبی  پښتون ها برای مثلاً جهاد در افغانستان و کشمیر نیست. به این ترتیب خطر حمله امریکا به مناطق قبایلی ظاهراً دفع شد.

— با الحاق  قبائل آزاد به سیستم اداره حکومتی  پاکستان، جنرالان پاکستانی میخواهند  به غربیان پیام بفرستند که بعد ازین فاتا حوزه بیرون موازین حقوق و آشیانه تروریزم نخواهد بود.

 اما گپ پشت پرده اینست که پاکستان خود را نسبت به امریکا در استفاده از اسلام برای مقاصد ستراتژیک در منطقه در موضع مناسب تری میبیند. استفاده تبلیغاتی از جنبش تحفظ پشتون و الحاق فاتا به قلمرو پا کستان صرفاً هدف کم ساختن فشار غربیان  بالای پاکستان را تعقیب میکند. انضمام فاتا به سیستم اداری  پاکستان امکان مزید افزاری ساختن مذهب را در اختیار پاکستان قرار میدهد. پاکستان هیچ گاهی حربه نیرومند مذهب را برای رسیدن به اهداف ژیوپولتیک در منطقه از دست نخواهد داد.  

بهره برداری از جریانات تازه به قصد توسعه نفوذ هژمونستی در قبائل از طرف پاکستان در حالی صورت میگیرد که اصلاً مراکز عمده آموزش اسلام سیاسی در پنجاب و سند است نه مناطق قبائلی.

پاکستان ائتلاف نظامی بین المللی در افغانستان را در موقعیت دشواری قرار داده است : عجالتاً  بهانه های ائتلاف ( سرکوب پشتون ها منحیث بنیاد گرأ و تروریست و وجود فاتا به مثابه ساحه بیرون نفوذ قانون ) در اجرای عملیات هوائی  در مناطق متنازع فیه قبایلی دفع شده است. پشتون ها از اتهام تروریست برائت گرفته اند. به پخپلسری !  قبایل آزاد پایان داده شده است.

امریکا با قرار گرفتن در کنار  پاکستان در چوکات  شراکت ستراتژیک  در آنچه  مبارزه ضد تروریزم  نامیده  شده  است،  چانس طلایی رادر اختیار پاکستان گذاشت تا فاتا را به قلمرو خود مدغم کند.

امریکا طی شانزده سال  با اعطای پول ( 30 ملیارد دالر ) ، اسلحه و معلومات استخباراتی، پاکستان را در قلع و قمع پشتون ها در آنسوی خط دیورند تشویق، تطمیع و تجهیز نمود. الحاق فاتا، یعنی منطقه متنازع فیه میان افغانستان و پاکستان محصول همکاری ستراتژیک دو کشور در جهت  به اصطلاح جنگ با تروریزم است. بناً امریکا و متحدین مطمئناً این اقدام پاکستان را با توطئه سکوت بدرقه خواهند کرد. متوجه استید که بهای اشغال افغانستان را افغان ها با سر و مال پرداخته راهی هستند.

امروز در بخش عمده  آسیا و افریقأ جغرافیای کشور ها را سرحدات و خطوط  مصنوعی  میراث استعمار تعیین میکند. خط انفصال غالباً  ساحات نفوذ اقتضائی و موقتی میان کشور ها  را ( مثلاً محلات دارای منابع طبعی یا مناطق واجد اهمیت ستراتژیک ) از هم جدا میکند. خط کشی های هندسی سرحدات در افریقا که دران نژاد ها، اقوام و ادیان به شیوه ظالمانه تقسیم شده اند، مظهر

همین استبدا نظام استعمار است. خط دیورند  یکی از آنها است .درین میان نظام قبیلوی فاتا زون حائل میان  افغانستان و هند برتانوی شناخته شد که تغییر در نظام حقوقی آن در حیطه صلاحیت افغانستان و هند برتانوی است . حقوق بین المللی در قاعده عمومی خود پاکستان را منحیث کشور ثالث میشناسد که از مفاد موافقتنامه ها میان افغانستان و هند برتانوی مستفید شده نمیتواند. بناً  کانوانسیون های بین المللی به پاکستان اجازه تغییر در حالت حقوقی  خط دیورند و فا تا را نمیدهد.

اگر در افغانستان یک حکومت مدافع منافع  ملی  زمام امور را بدست میداشت قضیه الغای یک جانبه نظام حقوقی فاتا را توسط پاکستان  که میراث  مشترک استعمار برای دو کشور افغانستان و پاکستان است، به محکمه لاهه ارجاع میکرد. یک حکومت ملی، امریکا و متحدین را متقاعد میساخت که به عوض کشتار یومیه افغان ها، با مساعد ساختن  زمینه طرح  داعیه افغانستان در محکمه هاگ و لو یکبار در راه خیر قدم بگذارند.

واقعیت اینست که امریکا در کشیدن سیم خاردار در امتدار خط دیورند، شناسائی این خط ، راکت پرانی به قلمرو افغانستان و بالاخره الحاق فاتا به نظام اداری پاکستان، با آنکشور موافق است. اگر گاهگاهی در مدیا و مطبوعات امریکا در دفاع از افغانستان در تقابل با پاکستان  مطالبی نشر میشود، قصد جلب  حمایت پشتون های ناسیونالیست از حضور قوای خارجی  به امید واهی و

بی بنیاد دفاع از موضع افغانستان در برابر پاکستان است.        ’’ پایان‘‘

فرانسه

31/05/2018

دوکتور م، عثمان تره کی