در پس کشتن دیپلمات های ایرانی دست کیست؟

منبع : مدرن دیپلماسی

نویسنده: را تن دویودی

برگردان: شمس حقجو

گزارش ها در چندین مورد به ترور محسن فخری زاده ، دانشمند هسته ای ایران اشاره دارد ، اما اکنون مقامات ایرانی می گویند که وی با کمک یک سلاح ماشین دار از راه دور در وسط جاده به قتل رسیده است. با این حال ، ایران بر‌موضع خود مبنی بر این که اسرائیل عامل قتل وی می باشد تاکید دارد . وی در 27 نوامبر به قتل رسید.

استدلال ایران در مورد این مسئله بسیار ساده است که اسرائیل یکی از معدود کشورهایی است که دلیل و توانایی کافی را برای انجام چنین حملاتی در خاک ایران در اختیار دارد .

حتی اجماع بر این است که اسرائیل قبلاً نیز این کار را انجام داده است.

در واقع ، بین سال های 2010 و 2012 ، حداقل چهار دانشمند مرتبط با برنامه هسته ای ایران کشته شده اند و دانشمند پنجم نیز در حمله ای جداگانه به شدت زخم برداشته است.

اما به نظر نمی رسد آژانس اطلاعاتی اسرائیل ، موساد ، این عملیات مخفی را به تنهایی انجام داده باشد.

رز جیمات از موسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل گفت ” موساد هرگز مسئولیت چنین عملیاتی را بر عهده نمی گیرد ، زیرا هیچ کس نمی خواهد مورد حملات تلافی جویانه احتمالی ایران قرار گیرد . ”

وی افزود: “البته وقتی صحبت از ایران و عملیات اطلاعاتی در آنجا ، به ویژه علیه برنامه هسته ای آن می شود ، تعداد بسیار کمی از کشورها هستند که به آن علاقه مند شوند. این کار معمولاً با همکاری موساد و سیا یا هر دو انجام می شود. “

– دو دهه عملیات اطلاعاتی

هردو سازمان برای مدت زمان طولانی در تلاش بودند تا برنامه هسته ای ایران را با کمک عملیات اطلاعاتی مختل کنند.

سال گذشته ، ریچارد ماهر مقاله علمی را در این زمینه در مجله مطالعات استراتژیک نوشت. آنها در مورد این نوع عملیات از آغاز قرن صحبت می کنند.

ماهر ، استاد امنیت بین الملل در کالج اتحادیه دوبلین ، می گوید: “او ابتدا برای شکستن زنجیره تامین که ایران برای برنامه هسته ای خود به آن متکی بود تلاش کرد.

او می گوید ، “مطمئناً چون برنامه ایران مخفیانه در حال اجرا بود ، نمی توانست تجهیزات لازم را به صورت آشکار خریداری کند. بنابراین مجبور شد به کانالهای میانجی متوسل شود.

ایالات متحده و سایر کشورها تلاش کردند این تلاش را بشکنند. بعضی اوقات در شکستن آن موفق بودند.

هدف واقعی آن هدف قرار دادن نیروگاه هسته ای نطنز ایران بود. بین سالهای 2007 و 2010 ، حملات سایبری زیادی به این نیروگاه صورت گرفت که تخمین زده می شود در اثر آن پنجمین سانتریفیوژ آن بسته شده است. مسعود علی محمد ، دانشمند هسته ای ، در جنوری 2010 در اثر انفجار یک بمب در موتر سایکل کشته شد.

او اولین دانشمند از میان چهار دانشمند هسته ای بود که کشته شدند.

در دو سال پس از آن ، سه دانشمند دیگر کشته شدند. در تاریخ 27 نوامبر 2010 ، مجید شهریاری دانشمند هسته ای دیگر در اثر انفجار بمب در موتر خود کشته شد. و در یک حادثه مشابه دیگر در همان روز ، همکار او فرادون عباسی به شدت زخمی شد.

در جولای 2011 ، داریوش رزین زاد ، فیزیکدان در مقابل خانه اش مورد اصابت گلوله قرار گرفت و کشته شد. و سال بعد ، در جنوری 2012 ، مصطفی احمدی روشن در انفجار بمبی دیگر کشته شد.

– عقب رفتن و دوباره آغاز کردن

ریچارد ماهر می گوید ، “درک مشترک این است که اسرائیل عامل این قتل ها بوده است. آمریکا احتمالاً کاری با آن نداشت. ”

با این حال ، در جنوری 2015 ، ایران ادعا کرد که تلاش ها برای ترور یک دانشمند خنثی شده است.

کارشناسان می گویند در آن سال به دلیل امضای توافق هسته ای ، عملیات اطلاعاتی کاهش یافت. در اوایل سال 2018 ، موساد موفق شد بسیاری از اسناد مربوط به برنامه هسته ای ایران را از یک محل مخفی بدست آورد.

در سال 2020 ، در عملیاتهای اطلاعاتی افزایش بی سابقه ای رخ داده است. در تابستان سال جاری یک انفجار مرموز در نیروگاه هسته ای نطنز رخ داد.

ایران همچنین موساد را مسئول این امر می داند. محسن فخری زاده نیز امسال کشته شد. اسناد وی دو سال پیش به سرقت رفته بود. وی همچنین مدیر پروژه عماد بود.

این یک ابتکار مخفی بود که توسط ایران برای ساخت سلاح های هسته ای آغاز شد ، که ایران در سال 2003 آن را متوقف کرد. این به عنوان خروج ایران از برنامه هسته ای خود تلقی می شد زیرا ایالات متحده تصمیم گرفت که بر اساس توافق هسته ای از آن خارج شود.

پروفسور فیلیپ سی. بلیک از موسسه مطالعات بین المللی میدلبری می گوید ، “ارزیابی تأثیر این تلاش های اسرائیل در کشتن افراد مرتبط با برنامه هسته ای ایران بسیار دشوار است.”

در مورد تجربه علم و فناوری ، جبران آنها تقریباً امکان پذیر است ، اما تا آنجا که به ظرفیت های مدیریتی مربوط می شود ، مسلماً پر کردن این خلا کار چندان آسانی نخواهد بود زیرا افراد کمی این توانایی را دارند. ”

پروفسور بلیک همچنین اضافه می کند ، “محسن فخری زاده نقش مهمی در برنامه هسته ای ایران داشت و با آن عمیقا درگیر بود ، بنابراین پر کردن خلای او واقعاً آسان نیست.”

با این حال ، راز معتقد است که ترور وی به اندازه توانایی ایران در از سرگیری تلاش برای تولید سلاح های هسته ای ، بر برنامه هسته ای ایران تاثیر نخواهد گذاشت.

ریچارد ماهر می گوید ممکن هدف اسرائیل این باشد که اتحاد دیپلماتیک ایران با دولت بایدن را در آینده دشوارتر کند.

ماهر خاطرنشان كرد كه “بایدن اظهار داشته است كه به توافق هسته ای 2015 با ایران بر خواهد گشت در‌حالیکه ترامپ و تیم سیاست خارجی وی و اسرائیل نمی خواستند به مفاد این توافقنامه بازگردند.”

– “به تاخیر انداختن نیز یک استراتژی است”

او می گوید ، “رئیس جمهور روحانی به صراحت گفته است که ایران قرار نیست در دام” صهیونیست ها “بیفتد ، بنابراین من عقیده دارم كه ایران منتظر میماند تا اینکه بایدن در کرسی رئیس جمهور آمریکا بنشیند.

اگر ایران احساس کند که بایدن برای لغو تحریم ها و بازگشت به توافق هسته ای آماده است ، ایران نیز عمل متقابل می کند صرف نظر از این که اسرائیل چه کار را انجام خواهد داد. ”

من به عنوان یک متخصص اسرائیل همچنین معتقدم که عملیات اطلاعاتی دو دهه گذشته قطعاً بر برنامه های هسته ای ایران تاثیر گذاشته است.

این را نمی توان نادیده گرفت. تلاش های هسته ای ایران به دلیل حمله سایبری به نیروگاه هسته ای نطنز حداقل یک سال یا شاید یک سال و نیم به تاخیر افتاده است.

من همچنین معتقدم که موساد و سیا هر دو توانایی حملات سایبری را نه تنها در نیروگاه های هسته ای ایران و سایر منابع دولتی آن بلکه در کشورهای آسیای جنوبی نیز دارند.

به همین منظور من چهار جلد کتاب درباره امنیت دیجیتال و حملات سایبری به همراه یک نماینده سیا کریستوفر دیمون تألیف کرده ام. کتاب در آمازون موجود است.

من معتقدم که همه می دانند که این عملیات اطلاعاتی می تواند مانع تبدیل شدن ایران به یک کشور هسته ای شود و به نفع اسرائیل و ایالات متحده کار کند.

من نمی گویم که من با این موافقم اما موضع رسمی اسرائیل این است که ایران را مجبور کند با فشار بیشتر و بیشتر از طریق تحریم ها مذاکره کند و تمایل بیشتری به قطع معامله داشته باشد. ”

تا زمانی که این اتفاق نیفتد ، مهم است که برنامه هسته ای آنها را تا حد ممکن به تاخیر بیندازید. ”

من همچنین می گویم که این عملیات اطلاعاتی ممکن است اثرات سوئی نیز داشته باشد. همچنین می تواند به طور منفی بر ایران تاثیر بگذارد.

به عنوان مثال ، کسانی که از تلاش های تهاجمی تر برای تولید سلاح های هسته ای می کنند ، ممکن است در اثر فشار ها به این کار اولویت بیشتری بدهند. با وجود تحریم ها ، ایران به برنامه هسته ای خود ادامه می دهد

– آینده پیچیده

با این حال ، ماهر معتقد نیست که اسرائیل دست از تلاش های خود بردارد. وی می گوید ، “اسرائیل توانایی نظامی برای حمله به برنامه های هسته ای ایران را ندارد. و تمام آنچه در اختیار دارد توانایی انجام عملیات اطلاعاتی است. و اگر بایدن نشان دهد که آماده مذاکره با ایرانیان است و سپس ممکن است برخی از نکات توافق هسته ای 2015 را در نظر بگیرد ، فکر می کنم ما عملیات اطلاعاتی اسرائیل را شاهد خواهیم بود و می توانیم گسترش آن را ببینیم.

با این حال ، به باور من بهتر است توافقنامه را دوباره اجرا کنند. ایران قبل از خروج از توافق ، یک سال با داشتن توانایی لازم برای تولید سلاح های هسته ای فاصله داشت. امروز فقط سه یا چهار ماه دیگر باقی مانده است.

اما اگر تلاش های خروج از توافق هسته ای موفقیت آمیز باشد و ایران برخی از فعالیت های انجام شده در سال گذشته را تلافی کند ، ممکن است ایران حداقل یک سال طول بکشد تا این توانایی ها را توسعه دهد. ”

من فکر می کنم ایرانی ها می خواهند به ساخت سلاح های هسته ای نزدیک شوند و نمی خواهند یک سلاح هسته ای کامل تولید کنند.

آنها می خواهند در شرایطی قرار بگیرند که بتوانند طی هفته ها و ماهها یک تصمیم سیاسی بگیرند.

اکنون این یک بحث سیاسی است که آیا اسرائیل حاضر است اجازه دهد ایران به این وضعیت بیاید یا خیر. برخی معتقدند یا نه ، اما برخی معتقدند که متوقف کردن آن بسیار دشوار خواهد بود. ”

سرانجام اضافه خواهم کرد که توسعه یک سیستم ویروس و حمله به هر کشوری و دانشمندان آن یک استراتژی قدیمی سیا و موساد است و آنها چندین روش را برای از بین بردن هدف خود از تصادفات جاده تا تیراندازی ، مسموم سازی، نفوذ در سیستم ماهواره ای ، نصب از راه دور ویروس بدافزار در کامپیوتر و خدا می داند چه چیزی های دیگر را به کار می‌برند .

قتل هفت دانشمند برجسته هسته ای ایران قابل ملاحظه است. اما این ترور دانشمندان ممکن است روابط آمریکا و ایران و اسرائیل را بیش از پیش خراب کند و هر دو کشور را در آستانه جنگ قرار دهد.