د سپتمبر ۱۲
څو ورځې پس، ذاکري صیب احوال راکړ چې د مشر شیخ صیب سرہ ملاقات منظور شوی.
زموږ گروپ یېکندھار ته غوښتی دی.
د خبر پر اوریدو، زما حالت عجیب و، ھم خوښ او ھم غمجن!
غمجن پر دې وم چې لومړی خو د شیخ صیب له دیدن څخه محروم شوم، دویم
دا چې ما د دې ملاقات لپارہ ډیرڅه د ویلو را ټول کړي و، غوښتل مې
د ولس رښتینی اواز تر شیخ صیب پورې بې له کومې محافظه کارۍ او
چاپلوسۍ نیغ په نیغه ورسوم خو له بدہ مرغه چې د لیدو نصیب مو نه و.
خو، خوښ پر دې وم چې استاد تر موږ ټولو ډیر فصیح، بلیغ او د
خپل ولس خواخوږی دی. علمیت یې پر موږ څوچندہ زیات او د حق ویلو
پورہ جرئت ھم لري نو د ولس د ھیلو پیغام به زموږ ټولو څخه په بھترہ
او موثرہ طریقه ورسولی شي.
زما بله د خوښۍ خبرہ ھغه پټ پیغام و چې ما د دې ملاقات د منظورۍ
له لیارې تر گوتو کړ!
موږ په مجالسو کې پر لوړ پوړیو چارواکو او حکومت، مخامخ سختې نیوکې کولې،
زموږ د مجالسو غوړچاڼ دشیخ صیب تر دفترہ ھم رسیدہ.
که د امارت مشرانو زموږ په نیوکو کې د خیر او اصلاح څه نه لیدل او ھر څه
ورته منفي گرایي ښکاریدل، بیا یېموږ ته د دې ملاقات زمینه نه برابروله!
له مشر شیخ صیب سرہ د ملاقات مانا ھمدا وہ چې حکومت مو خبرې اوري،
زموږ پر اصلاحي نیوکو او نورووړاندیزونو کې غور او دقّت کوي او د امارت
تر ټولو لوړ مقام ته یې د مخامخ رسولو په لار کې را سرہ مرسته کوي!
مبارک شه حمزہ سوال ته دې غوږ نیسي
یوہ ورځ به درته ووایي منظور دی
حمزہ بابا
دوستانو!
زما د سترگو لیدلی حال، ھمدلته پای ته رسیږي، له ټولو ھغو دوستانو څخه
یوہ نړۍ مننه چې د دې حال په لیدلوکې یې راسرہ ملتیا کړې وہ!
زہ په ټوله کې خپل سفر مثبت او ھیله بښونکی بولم. لا یزال څښتن دې ھمداسې ثابت کړي!
امین ثم امین.
ھغه مھال چې زما ملگري په کندھار کې د شیخ صیب ملاقات ته منتظر ول،
ما خپل دا لاندې لنډ پیغام د امارت دمشرتابه په آدرس خپلو ملگرو ته استولی و،
چې ھغوی ھم د شیخ صیب د دفتر مسؤلینو ته رسولی وو، جزا ھمالله خیرا:
بسم الله الرحمن الرحیم
د اساسي قانون د تسوید لپارہ د کمیسون جوړونې اړتیا
عالیقدر امیر المؤمنین شیخ ھبة الله اخونزادہ صاحب!
السلام علیکم و رحمة الله و برکاته!
عالیقدرہ!
تاسې ته تر ھر چا بھترہ مالومه دہ چې اساسي قانون د یوې ټولنې په حقوقي
انتظام کې ھغومرہ اھمیت لري،لکه د ژوند لپارہ آکسیجن.
ھیڅ نظام بې اساسي قانونه تدوام نه شي کولای.
د نړۍ په کچه، په ټولو ھیوادونو کې اساسي قانون د مشروعیت او د ټولنیز تړون
وثیقه گڼل کیږي چې د واکمنېډلې او ولس تر منځ اړیکې تنظیموي او
ھم نظام ته قانوني بڼه ور په برخه کوي.
څرنگه چې د اساسي قانون موجودیت د یوہ دولت لپارہ حیاتي ارزښت لري،
ھمداراز تسوید او تدوین ته یې ھمد یوہ مسلکي کمیسون د جوړیدو شدیدہ اړتیا وي؛
داسې یو کمیسون چې په تشکیل کې یې د دیني علماو ترڅار او څنگ
د حقوقي علومو پوھان ھم وي تر څو د اساسي قانون د تسوید پروسه د شریعي موازینو
مطابق دنړیوالو او ملي معیارونو په رڼا کې تر سرہ شي.
زموږ مشورتي بورډ چې د دوحې د مذاکراتو پر مھال د امارت د سیاسي دفتر لپارہ
د یو معتمَد مأخذ په توگه لهمشرانو سرہ په اړیکو کې پاته شوی، اوس ھم د ھمدې او
بھرني مشروعیت پیژندنې لپارہ د امارت له مشرانوسرہ د نظر پر تبادلې او مشورو بوخت دی.
نو ستاسې عالیقدر مقام ته مو عرض دی چې د افغانستان د ډیرو ستونزو
د حل لار، “اساسي قانون” د تسویدلپارہ د یوہ کمیسون د ایجاد امر ورکړئ!
جزاکم الله احسن الجزاء
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
په ډیر درنښت
حفیظ الدین پیرزادہ
________________________
د شیخ صیب سرہ ملاقات
د شیخ صیب سرہ د مجلس تفصیل زما د گران دوست او د سولې او انسجام
د مشورتي بورډ غړي ښاغلي عبدالھادي دولتزي په قلم لیکل شوی، چې
زہ یې دلته له تاسې سرہ بې له څه زیاتونې یا کمونې شریکوم!
له حوصلې او زغم څخه مو یو ځل بیا مننه
بسم الله الرحمن الرحیم.
ګران ورور او ملګري محترم پير زاده صاحب په تيرو څو اونيو کې
د (کابل چې ما په خپلو سترګو وليد) تر نامهلاندې خپله سفرنامه،
هيواد والو ته په مشرح ډول وړاندې کړه. د يو ضرور کار له وجې
زړه نا زړه مونږ سره دخدائ پامانئ نه وروسته لندن ته روان شو.
له بده مرغه د کندهار سفر او د ااا مشر او امير شيخ هبت الله آخوند سره
ملاقات چې ډير ورته هوسيده د پير زاده صاحب په نصيب کې نه وو.
دې لپاره چې سفر نامه نیمګړې پاتې نه شي، زه عبدالهادي دولت زئ
د پير زاده صاحب په اجازه غواړم چېوروستئ او مهمه برخه يې تاسو سره شريکه کړم.
استاد روستار تره کئ يوه اونئ نور هم په کابل کې پاتې کيده. څو ورځې مو
په نورو ملاقاتونو تيرې شوې، دپغمان په ښکلې دره او غوڼډيو کې مو هم
يوه ورځ تيره کړه، د پغمان د طبيعت ښکلا او د کړايي د خوړلو نه موخوند واخيست.
د استاد ترکي بيرته تګ ته دوه ورځې پاتې وې، سهار ذاکري صاحب خبر راکړ
چې د مشر شيخ صاحب دملاقات زمينه برابره شوې ده ، استاد خپل سفر څو
ورځې وځنډاوه او د کندهار دوه ټکټونه مو هم واخيستل.
چارشنبه د سپتمبر ۱۴ :
د کابل هوائي ډګر څخه مو د ماسپښين په يوه بجه په آريانا الوتکه کې کندهار ته پرواز وکړ.
۵۰ دقيقې وروسته الوتکه کندهار کې کيناسته او د مؤظف مسؤل کس له خوا زمونږ
هر کلي وشو او په عينو مينه کې يو ميلمستونته يې مونږ ته لار ښوونه وکړه.
مونږ دواړه په يوه کوټه کې پر اوسيدو خوښ وو، ځکه چې د ملاقات وخت او
ورځ څرګندہ نه وہ او مونږ بايد منتظر او تيار وائ.
هغه ورځ په ميلمستون کې تيره شوه، شپې مو آرام خوب وکړ. زمونږ نه
دوه ورځې مخکې تقريباً د کابينې نيمايي وزيران کندهار ته د غوڼډو لپاره
راغلي وو او په همدې ميلمستون کې اوسيدل، دپام وړ خبره دا وه چې د
سهار ناشته او دوه وخته ډوډئ ټولو ته يو شان تياريده، ( اتلس ډوله غوښې)
په کې نه وې، وزير ، مأدون ، عسکراو ميلمنو ټولو يو شان ډوډئ خوړله, کله به
لوبيا او وريژې او يا به داسې نور ساده کتغونه پخيدل.
پنجشنبه د سپتمبر ۱۵ :
سهار تر غرمې او غرمې تر ماښام منتظر وو خو نه پوهيدو چه څه وخت به
موټر مونږ پسې راځي. د ماخستنډوډئ نه وروسته يو مؤظف مامور کوټې
ته راغئ او خبر يې راکړ چې موټر تيار دئ او د ملاقات له پاره به بل ځائته ځو.
څو دقيقو کې تيار او موټر خوا ته روان شو.
هغه دريور چې راستول شوئ وه، ويې ويل چې د ډاکټر روستار ترکي پسې راغلئ يم
او يواځې هغه له ځان سرهبيايم . مونږ يقين درلود چې دا به غلط فهمي وي، ځکه
کابل کې يې خبر راکړئ وو چې زمونږ د دواړو لپاره دملاقات زمينه برابره شوې وه.
د شيخ صاحب دفتر سره د اړيکې وروسته يې ما ته هم د تللو اجازه راکړه.
دواړو موبایلونه يې را څخه واخيستل او په لارې روان شوو.
شا و خوا ۱۵ دقيقې وروسته هلته ورسېدو، د امنيتي مؤظفو کسانو له خوا د تلاشئ
څخه وروسته انتظار خونېته ولاړو. هلته د رياست الوزرأ سیاسي مرستیال مولوي صاحب
عبد الکبير زمونږ هر کلئ وکړ. د څو دقيقو وروسته د مشر شيخ صاحب دفتر ته د
ننوتلو اجازه راکړل شوه. مونږته ۳۰ دقيقې د ملاقات وخت ټاکل شوی وه .
نو مولوي صاحب کبير سره په ګډه دفتر ته ور ننوتلو.
شيخ صاحب په ډيره مينه او په خندا ډکه خوله مونږ دواړو ته په غيږ راکولو
سره روغبړ او هر کلئ وکړ.
په مجلس کې نورو حاضرو علماوو سره مو هم ستړې مشي وکړې او د
شيخ صاحب تر څنګ پر توشکو کښیناستو.
لمړئ ډاکټر روستار ترکي د شيخ صاحب څخه مننه وکړه چې مونږ ته يې
د ملاقات وخت راکړ. او همدا رنګه پهتيرو درې هفتو کې د ااا د جګپوړو چارواکو
د ښه هرکليو او ملاقاتونو څخه هم خوښي څرګنده کړه.
ډاکټر روستار ترکي په تير يو کال کې د ااا لسګونې لاسته راوړنې وستايلې
او د هغو تر څنګ يې پر لاندې موضوعګانو باندې خبرې وکړې:
۱ :- اساسي قانون :- په ټوله نړۍ کې افغانستان يواځينۍ هيواد دی چه اساسي
قانون نلري. داخلي مشروعيت او نړيوالو د رسميت پيژندلو لپاره د اساسي قانون
درلودل ضرور او مهم ده. لمړئ بايد د «تسويدمختلط کميسيون» جوړ شي
چې د ديني عالمانو تر څنګ د حقوق او قانون مسلکي او متخصص کسان هم په
کې غړيتوب ولري. دا کميسون به په دوه مياشتو کې مسوده تياروي.
۲ :- لويه جرګه:- د تاريخ په اوږدو کې تر ټولو جګه او يواځينی تقنيني
مرجع ده چې د اساسي قانون د تصويباو د ټولو مهمو ملي موضوعګانو په اړه د
تصمیم نیولو صلاحيت لري. د علماوو غوڼډه د دې کار صلاحیت نه لري.
لويه جرګه به پر تياره شوې مسودې باندې د بحث څخه وروسته، اساسي
قانون تصويبوي. اوسني سرپرستحکومت ته به مشروعیت او قانونیت ورکوي او
د راتلونکې نظام بڼه به تصويبوي. په هغه صورت کې نړيواله ټولنهمجبوريږي
چه د افغانستان حکومت په رسميت وپيژني، د ااا په مشرانو باندې تحريمونه او پر
حکومت باندې لگیدلي اقتصادي تعزيرونه ھم لرې کړي.
۳ :- د قدرت له انحصار څخه بايد ډډه وشي ځکه دا نه د ولس او نه د نړیوالې ټولنې
لپاره د منلو وړ ده، ھمدارازپه حکومت کې بايد مسلکي او متخصص کسان په لوړو
پوستونو وګمارل شي.
۴ :- نړيوالو سره د تعامل لپاره بايد په خپلو پاليسيو کې انعطاف راولئ ،
البته تر هغه حده چې زمونږ ديني اوملي ارزښتونو سره په ټکر کې را نه شي.
۵ :- د نجونو ښوونځي:- نجونې او ښځې د ټولنې نيمايي برخه تشکيلوي.
د شپږم ټولګي نه پورته د نجونوښوونځي لکه ځينو ولاياتو کې چې خلاص دي،
بايد ټول هيواد کې خلاص شي.
۶ :- عمومي عفوه: – دا يو سم کار نه وو. د عسکرو ، پخوانيو مامورينو او
ټيټ پوړيو چارواکو عفوه کولو کې څهستونځه نه شته، خو د تيرو شلو کلونو
د حکومت مشران، وزيران، جنرالان او هغو کسانو چې په افغان وژنو او د
وطن په تباهئ کې د اشغالګرو سره مرسته کړې وې، ټول بايد محاکمه شي.
۷ :- نړيوال د اسلامي امارت نوم څخه ويره لري، ځکه د يوې خوا د ااا او غربيانو
تر مينځ د عقيدې او ارزښتونواختلاف موجود ده او د بلې خوا نه غواړي چه په نورو
اسلامي هيوادونو کې اسلامپالې ډلې د ااا څخه الهامواخلي او په هغو هيوادونو کې
د اسلامي امارت د جوړولو هڅې وکړي.
۸ : – امريکا او متحدين يې د ااا د سقوط په لټه کې نه دي، د مختلفو ليارو غواړي چې
فشارونه پر ااا ډير شيتر څو په خپلو پاليسيو کې انعطاف ته مجبور شي. مننه
محترم شيخ صاحب په ډيره حوصله مندئ تر آخره خبرو ته غوږ نيولائ وه، څنګ کې یې
سکرتر ناست وه چې هره خبره به يې ليکله. شيخ صاحب هر انتقاد او وړانديز باندې
بيلا بيلې خبرې و نه کړې، په عمومي توګه يې وويلچې :
۱ :- د هيواد ۴۴ کلنې غميزې ته د پای ټکي ايښودلو او افغانانو تر مينځ د
ورور وژنې څخه د مخ نيوي په خاطرعمومي عفوه مو اعلان کړه خو حق العبد نه بخښو،
څوک که پر چا دعوی لري کولائ شي چې محاکمو ته عارض شي.
۲ :- پر اساسي قانون باندې د يو کميسيون له خوا کار روان دئ.
۳ :- حکومت سرپرست دئ، متخصصين او مسلکي کسان په کې ډير دي، نور به هم زيات شي.
۴ :- ټول افغانستان کې مو امنيت تأمين کړئ ده، مونږ ډير صادق او مسلمان افغانان يو،
قومیت مونږ ته مطرحنه ده، تقوا او صداقت مونږ ته مهم دي.
۵ :- په تيرو شلو کلونو کې د امريکا ، ناټو او د هغوئ لاسپوڅو له خوا زمونږ پر ملت
ډير ظلمونه وشوه، مونږ پسې ډير منفي او د درواغو ډک تبليغات کول او اوس يې هم کوي.
تاسو او ټولو هيواد والو څخه چې په داخل اوبهر کې ميشت دي هیله لرم چی د منفي پروپاګند
د خنثی کولو لپاره زمونږ ريښتينئ انځور نړيوالو ته وړاندې کړئ.
۶ :- الحمد لله د اشغال ختم سره جګړه هم پائ ته ورسيده، ټولو هیوادونو سره د متقابل احترام
پر بنسټ تعاملکولو ته حاضر يو مګر د دين او ملي ګټو په خلاف هيڅ شئ نه منو.
۷ :- مونږ د معارف ودې ته ژمن يو. اوسمهال د بودجې لويه برخه په معارف مصرفیږي.
د مدارسو مصارف په دېکې شامل نه دي، هغو ته مونږ بيلې پيسې ورکوو. والسلام
مونږ ته يې نيم ساعت وخت راکړئ وو، د شيخ صاحب د خبرو ختميدو سره تقريباً يو ساعت تیر
شوئ وه نو زماخبرو لپاره وخت پاتې نه وو، خو بيا هم د اجازې اخيستلو څخه بعد مې يو څو ټکي بيان کړل :
۱ :- د نجونو ښوونځيو د تړلو دليل که هر څه وي، شرعي او ديني دليل به نه وي،
که داسې وائ نو په ټولافغانستان کې به تړل شوي وائ، حال دا چې د شمال او مرکزي
افغانستان په ځينو ولاياتو کې د شپږم نه تردولسم ټولګي پورې د نجونو ښوونځي د شاګردانو پر مخ خلاص دي.
بله دا چې دشيخ صاحب په حضور کې مونږ ټول تقريباً ۱۵ کسان ناست يو. ټولو څخه يوه پوښتنه لرم:
که په کور کې مور ، خور ، لور او يا ميرمنه راته نا روغه شي، روغتون ته چې ورسيږو ،
لمړئ پوښتنه به مو څه وي؟( آيا ښځينه ډاکتره شته؟)، دغه ښځينه ډاکتره خو د آسمان څخه نه
راکوزيږي بلکه همدا نجونې دي چې تردولسم ټولګي په ښوونځي کې د اسلامي حجاب
مراعاتولو په شرط، تعليم کوي، بيا د کانکور څخه وروستهپوهنتون کې خپل تحصيل بشپړوي،
هغه نه وروسته به داکتره، قابله، نرسه ، پوليسه، معلمه او داسې نور ترېجوړيږي.
ښه به دا وي چې د حکومت او نظام په حیث د مناسب چاپيريال د برابرولو څخه وروسته،
د نجونو د ښوونځيودروازې پرانيزئ، بيا يې اختياري کړئ نه اجباري. يعنې هره کورنئ
به د دې اختيار ولري چې خور او لور تهاجازه ورکوي او که نه.
۲ :- امريکا او متحدين يې ولې د بشر د حقونو ، ښځو حقونو، د نجونو ښوونځيو
او داسې نورې نعرې وهي؟دوهعلتونه لري:
لمړئ دا چې په تيرو شلو کلونو کې غربيانو د طالبانو پر ضد ډير منفي تبليغات کړي وو.
اوس په خټو کې راګيردي او غواړي چې ستاسو هغه منفي انځور يې چه خپلو
خلکو ته ورښودلئ وو، څنګه په مثبت انځور بدل کړي. په دې د
خټو پوزې جوړولو کې د ااا مرستې ته اړتیا لري.
دويم دا چې ۵۰٪ څخه زيات رأی ورکونکي ښځي دي. د جمهوري ریاست هر
کانديد غواړي ښځې خوشحالهوساتي تر څو په ټولټاکنو کې د هغوئ رايې خپلې کړي.
د ااا تصميمونه د نجونو د ښوونځيو،ښځو حقوق اوداسې نورو مسائلو کې د امریکا
د راتلونکي جمهور رئیس په ټاکنه کې مهم رول لوبولائ شي. نړيوال وايي ( مرسته
را سره وکړئ چې مرسته درسره وکړو). مننه
په آخر کې استاد ترکي د شيخ صاحب څخه داسې يوه تحفه وغوښته چې د يو فرمان په
صادرولو ژر تر ژره دنجونو ښوونځي خلاص کړي. دا تحفه تر لاسه نه شوه خو اميد لرو
چې په نږدې وخت کې دا کار وشي.
و من الله توفیق
د شيخ صاحب دفتر څخه مولوي صاحب محمدکبير سره يو ځائ ميلمستون ته را ستانه شو.
سبا د جمعې ورځ وه، کابل خوا ته پرواز نه وو، نو تصميم مو ونيوه چې په ښار کې وګرځو.
د جمعې په ورځ د سهار ناشتا څخه وروسته زما يو پخواني ګران دوست او ملي سوداګر
حاجي صاحب ثناءللهخان مونږ پسې راغئ ، د کندهار ښار دوره يې راکړه، بيا خرقه
مبارک، د ستر احمد شاه بابا او میرویس نېکهزيارتونو ته ولاړو او د غرمې ډوډئ
لپاره يې خپل کور کې ميلمانه کړو. مازديګر د عينو مينې د شا او خوا ليدو تهولاړو.
سلګونه د کندهار ښاريان هلته راغلي وو او په آرامه او خوشحاله فضا کې د منظرو
څخه خوند اخيسته. دماښام لمانځه نه وروسته بيرته ميلمستون ته راغلو.
د شنبه په ورځ د غرمې لمانځه نه وروسته هوائي ډګر ته ولاړو او بيرته کابل ته راستانه شوو.
استاد ترکي د خپل اقامت آخره ورځ په شخصي ملاقاتونو تيره کړه.
د سپتمبر ۱۹ د استاد د بيرته تګ ورځ وه، ماسپښين يوه نيمه بجه خپلو بکسونو سره
د هوټل لاندې پوړ ته را ښکتهشو. ناڅاپه د ااا وياند محترم ذبيح الله مجاهد ،
د ملي تلويزيون رئيس محترم وثيق صاحب او محترم عبد الحقحماد د ذاکري صاحب
سره يو ځائ د ترکي صاحب ليدو ته راغلل. په بيله خونه کې کښیناستو او پر مختلفو
موضوعاتو د خبرو اترو وروسته د ملي تلويزيون رئيس د ترکي صاحب څخه د مصاحبې
خواهش وکړ. هر څهتيار وه، استاد سره له دې چې کابل هوايي ډګر ته د
تګ بيړه درلودله، بيا هم مصاحبې ته رضايت وښود. استاداو زما سره مصاحبه وشوه.
د مصاحبې نه وروسته استاد ترکئ مو تر هوائي ډګر بدرګه کړ،
همدا شان استاد روستار تره کي د يوېمياشتې وروسته بيرته په فرانسه کې خپل کور ته ستون شو
او زه په کابل جان کې پاتې شوم.
عبدالهادي دولت زئ
د سپتمبر ۱۹/ ۲۰۲۲م
کابل
—————————————————————————————————–
![]()
Comments are closed.