کابل چې ما پخپلو سترگو ولید-۱۱

د ھمدې ورځې پر مازیگر څلورو بجو مو د لوړ‎و زدہ کړ‎و له وزیر سرہ د ھغه د کار په دفتر کې د ملاقات وختدرلود.

د ورځې لخوا مې څه ځانگړ‎ې بوختیا نه لرله، د سھار چای کې ذاکري صیب ھم راغی۔

د کانتننتل سبا ناری ډیر خوندور وي، کوچ، مربا، ھگۍ، شیدې، جوس، غوړ‎ہ ډوډۍ ، سلاد، او نور ډیر څه درستوران په منځ کې

 پر یوہ لوی مستطیل ډوله میز ایښودل شوې وي.

ھر سړ‎ی د خپلې خوښې خواړ‎ہ د ضرورت په آندازہ په پیشقابونو کې اچوي او کوم میز ته کیني.

د رستوران ډوډۍ یې ھماغه د بوفې مشھور سیستم دی، یانې پیسې في کس اخلي، که څوک لږ‎ خوري او کهډیرہ!

زہ او ذاکري د خوراک چندان میړ‎ني نه یو، ما به ھر سھار د وچې ډوډۍ یوہ پرچه له  یوہ پیاله شیر چای سرہ نوشي جان

کوله خو ھغه به کله نا کله یوہ ھگۍ  ھم ورسرہ خوړ‎له، که نه معمول مو ھماغه یوہ پرچه ډوډۍ او یوہ پیاله شیر چای وو.

کله کله به مو په اما رت زړ‎ہ درد وکړ‎. ذاکري او ما په شریکه ھم د یوہ کس له استحقاق څخه کمه ډوډۍ خوړ‎له،

خو ظالم کانتننتل به له اما رت څخه د سړ‎ي پر سر مجرایي اخیسته.

بیا به مو ځان پر دې تسل کاوہ چې: ځه یرہ! څه پروا کوي؟ کانتننتل ھم د امارت دی! د امارت له یو جیب څخه

یې پیسې بل جیب ته ځي!

خو زموږ‎ د مشورتي بورډ بل ملگری، عبد الھادي دولت زی صیب بیا د کنجوسۍ تر حدہ د اما رت پر

 مال ټپریدہ! یو ځل بیرون چرته روان و، ھغه د کانتننتل د دروازې سرہ پښه نیولی شو.

موږ‎ ته یې وویل: زہ یو ځل پاس پهمنډہ خپل اطاق ته ځم.

ھغه لاړ‎، څو دقیقي وروسته ساہ نیولی بیرته را ستون شو.

ما ورته وویل: خیر خو و؟ ډیر په بیړ‎ہ لاړ‎ې، څه در څخه پاته شوي و؟

راته کړ‎ل یې: ھو، د اطاق برق راڅخه روښانه پاته شوی و، ھغه مې مړ‎ کړ‎،

ما ویل ولې د خپل دولت بې ځایه مصرف وکړ‎م؟

نه پوھیږ‎م د دولتزي صیب د بریښنا سپما به د اما رت کوم ځای ونیسي!؟

خو ماته د ھغه مرغۍ پڅیر  ښکارہ شو چې د نمرود د اور وژلو ته یې په خپله مښوکه کې اوبه راوړې وې!

په دې ورځ، دوہ ځوانان ھم د سباناري بوفې لپارہ له کوم ځای څخه راغلي ول.

دې ځوانانو ځانونو ته دومرہ قابونه ډک کړ‎ل چې زموږ‎ په شمول د رستوران میلمه پالو او نورو خلکو ھم د ھغوینندارہ کوله.

زہ یې میز ته ورغلم، تر سلام پس مې د ھغوی د ځوانۍ او ښې ا شتھا صفت وکړ‎. بیا مې ورته وویل: خو که داټول خواړ‎ہ

چې میز مو پر ډک کړ‎ی و نه خوړ‎لای شئ! نو دا اسراف گڼل کیږ‎ي چې سترہ گناہ دہ!

ځوانانو وویل: نه، نه، بېغمه اوسه! موږ‎ یې خلاصوو! بیا مې ترې د ھغوی د تصویر

 ایستلو او په خواله رسنیو کېد نشرولو اجازہ وغوښته.

راته کړ‎ل یې: ھیڅ خبرہ نه دہ! ته ودریږ‎ہ چې موږ‎ ورته لږ‎ سم کینو، بیا  مو تصویر وباسه.

 د لوړ‎و زدہ کړ‎و له وزیر سرہ مجلس:

غالبا درې کاله پخوا ذاکري صیب ماته د السیاسة و الإدارة فی الإسلام په نوم  یو کتاب راکړې و‎.

کتاب شیخ عبدالباقي حقاني لیکلی.

شیخ صیب ھغه مھال غالباً د اما رت د لوړ‎و زدہ کړ‎و د کمیسون مشر و.

سرہ له دې چې، کتاب په ډیرې اوچتې علمي مستوی لیکل شوی، خو بیا ھم اسلوب یې دومرہ سلیس او عامفھمه دی

 چې ھر څوک ترې گټه پورته کولای شي!

ای کاش! پښتو یا دري او یا دواړ‎و ژبو ته وژباړ‎ل شي! ( که نه وي ژباړ‎ل شوی ).

ای کاش! دې کتاب ته د حقوقو، سیاسي علومو او شرعیاتو ( سیاسي فقه ) پوھنځۍ او نور

 علمي مؤسسات پهخپلو تدریسي نصابونو کې ځای ورکړ‎ي!

د مجلس پیل د شیخ صیب لخوا په ښه راغلاست وشو، ھمداراز ھغه له استاد ترہ کي څخه وغوښتل

چې خپلې ارزښتناکې مشورې ورڅخه و نه سپموي!

استاد:

زہ د پوھنتون د سابقه لرونکي ښوونکي په توگه چې د پوھنتون اوج او سقوط دواړ‎ہ حالتونه مې له نژدې څارلي، تاسې مخاطبوم:

زما د کابل په پوھنتون، بھرنیو چارو وزارت ( د دیپلوماسۍ کورس ) د دیپلوماسۍ انستیتیوت او د پولیسو په اکاډمۍ

کې د تدریس  ۱۵ کاله شوي و چې په ۱۳۵۷ ھ ش کال کمونستانو کودتا وکړ‎ہ.

دا د پوھنتون د ایډیالوژیک کیدو او زوال پیل وو.

پوھنتون له بھرہ د را واردو شویو ایډیالوژیو په منگولو کې خپل اکاډمیک رسالت له لاسه ورکړ‎ی وو. زرگونه مسلکي کدرونه،

وژل شوي، زنداني شوي او یا ھم وطن پریښودو ته اړ‎ شوي وو.

د کمونستانو له سقوط څخه نیولې تر نن پورې، افغانستان پر دې نه دی توانیدلی چې پوھنتونونو ته

رسیدلي معنوي او مادي خسارات جبران کړي!

محترمه!

اوس غواړ‎م د لوړ‎و زدہ کړ‎و په اړ‎ہ‎ ستاسې پام ځینو مھمو نکتو ته را واړ‎وم:

۱- موږ‎ له پخوا څخه او بیا په ځانگړ‎ي ډول د کمونستانو له کودتا څخه تر دې مھاله  د لوړ‎و زدہ کړ‎و

په علمي مؤسساتو کې د کادرونو له فقدان سرہ مخ وو/یو.

په تیر څلویښت کلن ناورین کې، زموږ‎ په زرونو مسلکي  کادرونه له ھیواد څخه وتلي.

خو اوسني حکومت، د دې تشې د ډکولو پر ځای، په داسې اقداماتو لاس پورې کړ‎ی چې شته ستونزہ لاپسې ژورہ کوي.

داسې بریښي لکه  طالبان چې د پوھنتون له فرھنگي او علمي لاسته راوړ‎نو سرہ جوړ‎ نه وي!

د وزارت په کچه د طالبانو په حکومت کې د پوھنتون فارغان او مسلکي کسان برخه نه لري.

۲- په نصاب کې د بھرنیانو لاسوھنه.

دلته ھر اشغالگر د خپل موجودیت او یا د خپلو پلویانو د اقتدار پر مھال زموږ‎ نصاب د خپلو گټو

سرہ برابر جوړ‎ کړ‎ی، ھمدا لامل دی چې  زموږ‎ ډیری لوستی پوړ‎ د خپلو ملي گټو پر ځای د نورو

ملي گټو ته زیات ژمن وي/دي.

نوې واکمني باید دیته پام واړ‎وي چې پر درسي نصاب باندې د ملي ارزښتونو او د اوسنۍ نړۍ

د واقعیتونو پربنسټ له سرہ کتنه، د ھیواد د ملي دفاع روحیه پیاوړ‎ې کوي او افغانستان

 د ۲۱ پیړ‎ۍ له کاروان سرہ تړ‎ي.‎

۳- د ظاھر شاہ په واکمنۍ کې افغانستان د نړ‎ۍ له گڼو پوھنتونونو او نورو علمي او

مسلکي ادارو سرہ دتؤامیت  ( دوہ اړ‎خیز ) موافقه لیک

درلود چې ھغوی به زموږ‎ سرہ د علمي او مسلکي کدرونو په روزنه کې مرسته کوله.

 دې کار مثبت او منفي اړ‎خونه لرل؛ که له یوې خوا  د بھر څخه راغلیو مسلکيانو له ځانونو

سرہ نړ‎یوال ارزښتونهلکه ملي واکمني، دیموکراسي،

بشري حقوق او نور راوړ‎ل چې په افغانستان کې زموږ‎ د اساسي قوانینو سرہ په ھمغږ‎ۍ

تسجیل کیدل نو له بلې خوا ھمدې را ستانه شویو علمي او مسلکي کدرونو له ځانونو سرہ

 بھرنۍ ایډیالوژۍ ھم راوړ‎ې.

په نصابونو کې لاسوھنو او له بھر څخه د نورو ایډیالوژیو راتگ د دې لامل شو

چې د دواړ‎و اشغالونو پر مھال داستقلال په جگړ‎و کې زموږ‎ د لوستي پوړ‎ ونډہ ډیرہ کمه کړ‎ي!

۴- لوړ‎ې زدہ کړ‎ې په یوہ ھیواد کې تر ټولو مھم ارگان وي.

ھمدا ادارہ دہ چې د یوہ ملت راتلونکې ته لیدلوری ورکوي.

زموږ‎ د ولس تر پنځوس سلنې ډیر وگړ‎ي ښځې تشکیلوي. که په لوړ‎و زدہ کړ‎و کې د ښځو گډون نه وي

 او یا پیکهوي، نو ولس د خپلې ښیرازۍ، پرمختگ او ھوسا ژوند پنځوس سلنه چانس پخپله له لاسه ورکوي؛

 ځکه نو په لوړ‎وزدہ کړ‎و کې د ښځو د ونډې په اړ‎ہ د نړ‎یوالې ټولنې او افغان

ولس مشروع غوښتنې باید بې له درنگه ومنل شي.

د ښځو تعلیم د دیني او دنیوي قوانینو په رڼا کې یو منل شوی اصل دی. افغانستان

د ځمکې پر مخ یواځینیاسلامي ھیواد  دی چې د شریعت، عقل  او منطق خلاف یې

د منځني تعلیم دروازې د جینکو پر مخ تړ‎لي دي!

۵- بله مھمه نکته د زدہ کړ‎و کیفیت دی.

اوسمھال د شخصي سکتور پر مټ، ډیر شخصي پوھنتونونه او نورې علمي ادارې

را ټوکیدلي، چې ترکیز یې د معیاري زدہ کړ‎و پر ځای، د ډیرو پیسو پر گټلو دی!

تیر نظام کې خپلمنځي قومي سیالۍ د دې لامل شوې چې ټوپکمارې ډلی له یوہ بل سرہ په رقابت کې

 نوي پوھنتونونه جوړ‎ کړ‎ي. بې له دې چې ورته علمي، تدریسي او مسلکي پیاوړی کدر پیدا کړ‎ي،

د پوھنتونونو د کمیتپه گڼه گوڼه کې، کیفیت حاشیې ته ولاړ‎.‎

د لوړ‎و زدہ کړ‎و وزارت باید د دولتي او شخصي علمي مرکزونو پر کیفیت پانگونه وکړ‎ي!

داسې لوړ‎ معیارونه وټاکي چې پر مټ یې د کمیت پر ځای د کیفیت علمي کچه

د نړ‎یوالو نورمونو سرہ برابرہ شي‎!

موږ‎ لږ‎ شمیر خو د کیفیت په لحاظ لوړ‎ د عالي تحصیل موسساتو ته اړ‎تیا لرو.

د لوړ‎و زدہ کړ‎و وزارت د امریکایي پوھنتون پر ځای بل پوھنتون تأسیس کړ‎.

د نوي پوھنتون د جوړ‎یدو پر ځای، باید شته مالي او تخنیکي امکانات د مخکینیو

پوھنتونونو د وړ‎تیا د لوړ‎ولو په موخه لگول شوې وای!

۶- افغانستان کرھڼیز اقتصاد لري. وړ‎وکې صنایع د ودې په حالت کې دي.

د عالي تحصیلاتو وزارت باید تر ھر څه زیات د حرفوي تحصیلاتو ( ترکاڼي، فلز کاري او نور )

 خواته توجه وکړ‎ي.

ھمدا اوس د مسلکي کادرونو تشه تر ھر بل وخت زیاته محسوسیږ‎ي،

ھمدا اوس افغانستان اړ‎ دی چې مسلکيکادرونه له

گاونډیو ھیوادونو را وارد کړ‎ي!

چې دا حالت نه د ولس په گټه دی او نه د اما رت.

مننه

حقاني صیب:

مننه قدرمن استاد، الله مو عزت وکړ‎ہ!

مشورې مو په سر سترگو!

تاسې په بھر کې پاته کیږ‎ي، ھلته ستاسې تجربه او دلته زموږ‎! که دواړ‎ہ سرہ یو ځای کړ‎و، ښایي ولس

ته یې گټه څو چندہ زیاته شي!

موږ‎ په نصاب کې کمزورتیا لرو.

د دواړ‎و اشغالونو ( روس او امریکا ) پر مھال زموږ‎ سترو علمي مراکزو، پوھنتونونو او اکاډمیو ته د نورو

 نظریاتاو پردۍ ایډیالوژۍ راوړل شو‎ې.

له بدہ مرغه، د وخت حکومتونو او علماو د نویو نظریاتو د ترویج مخه و نه نیوله.

دې کار زموږ‎ ځوان نسل په دیني او مسلکي کمزورۍ اخته کړ‎ او کرار کرار په داسې یوہ روحیه  وروزل شو چې

نه د دین او نه د ولس په خیر وہ.

ھمدارا، ډیری محصلین چې بھرنیو ھیوادونو ته استول شوي وو،  ھغوی د مسلکي زدہ کړ‎و په خوا کې خارجينظریې

ھم له ځان سرہ راوړ‎ي چې د افغانستان په گټه ھیڅ نه دي/وې!

ما چې د وزارت چارې په لاس کې واخیستې، لوړ‎ې زدہ کړ‎ې مو له گڼو ستونزو او ننگونو سرہ مخ وې چې یوہیې ھمدا وہ.

موږ‎ د حل لارو په توگه لاندې کارونه وکړ‎ل:

۱- په پوھنتونونو کې د شرعیاتو د نویو پوھنځیو منظورول او پر موجودو له سرہ کتنه کول.

۲- د اسلامي ثقافت په مضمون کې د دوہ کریدته اضافه کیدو له امله د اسلامي ثقافت په برخه کې د

استادانولپارہ د ۶۵۸ نویو بستونو منظورول.

۳- د دعوت او ارشاد له لیارې د محصلینو د دیني پوھنې کچه لوړ‎ول او

 د علماو او محصلینو تر منځ واټن کمول.

۴- د نصاب د نوي ریاست ایجاد، چې گڼ شمیر  مسلکي بستونه پکې شتون لري.

یاد ریاست دندہ لري چې په نړ‎یوالو علمي نورمونو برابر داسې نصاب جوړ‎ او یا په موجودہ ھغه کې

 داسې تغیر،تبدیل، او تعدیل وکړ‎ي چې

د موجودہ عصر چلنجونو ته ځواب وویلای شي.

بله مسئله د مختلط تعلیم وہ.

د اختلاط د مخنیوي لپارہ مو پر لاندې درې مختلفو ماډلونو کار وکړ‎ چې اوس مھال په مختلفو

تحصیلي بنسټونوکې ترې گټه پورته کیږ‎ي:

۱- د ښځینه او نارینه محصلینو د ټولگیو جلا کول

۲- په ځینې تحصیلي بنسټونو کې د تدریس د وختونو بیل والی

۳- او په ځینو نورو کې د ښځینه او نارینه زدہ کوونکیو لپارہ د اونۍ مختلفې ورځې مشخصې کول

زموږ‎ پر یوہ محصل په اوسط ډول دیرش زرہ ډالر مصرف راځي.

له فتحې مخکې نژدې څلور سوہ زرہ محصلین په ۳۹ دولتي او ۱۴۳ خصوصي تحصیلي بنسټونو کې پر زدہکړ‎و بوخت ول او

اوس څلور سوہ لس زرہ محصلین په ۴۰ دولتي او ۱۴۳ خصوصي تحصیلي بنسټونو کېتحصیل کوي.

موږ‎ د پخوانیو تحصیلي بنسټونو سربیرہ، وکولای شو چې یواځې په دولتي بنسټونو کې ۲۲ پوھنځي، ۶۰ډیپارټمنټونه او ۱۵

د بیلابیلو ماسټریو برنامې ایجاد کړ‎و!

د لوړ‎و زدہ کړ‎و په تشکیل کې د افغان نړ‎یوال پوھنتون را منځته کول، په خصوصي تحصیلي بنسټونو کې

داسلامي ثقافت مضمون حتمي

او دایمي کول ( دا ھماغه مضمون دې چې د ربانیخیلو اسلامي جمعیت حفیظ منصور یې په پارلمان کې له نصاب

څخه د ایستلو لپارہ کمپاین چلاوہ! )

او نورې ډیرې لاسته راوړ‎نې ھم لرو, چې د وخت د کمښت له امله ترې تیریږ‎م.

افغانستان یو غریب او تازہ له جگړ‎ې را وتلی ھیواد دی. خو بیا ھم پخپل مات گوډ اقتصاد د لوړ‎و زدہ کړ‎و تداوم

او لا مؤثرتوب ته ژمن دی.

ھر نظام خپلې نیمگړ‎تیاوې لري، موږ‎ یې ھم لرو خو زموږ‎ سرہ د نړ‎ۍ تعامل ھم پر عناد او بدنیتۍ  ولاړ‎ دی.

موږ‎ له نړ‎یوالې ټولنې د یوہ بیل تعلیمي سیستم په ایجاد کې د مرستې غوښتنه وکړ‎ہ، خو ځواب یې منفي و.

بھرنیانو پر ھغو تحصیلو بنسټونو ھم مرستې بندې کړ‎ې چې په تیرہ ادارہ کې د ھغوی لخوا تمویل کیدې, بې لهدې چې وگوري موږ‎ یې

چارې تر تیرې ادارې په بھترہ او شفافه توگه پر مخ وړ‎و!

اوس خو دا بھانه کوي چې گواکې د جینکیو پر مخ د تعلیم دروازې بندې دې خو چې ورته ووایې:

د لوړ‎و زدہ کړ‎ووزارت خو د ټولو ستونزو

او مصایبو پر زغملو د تحصیلي بنسټونو دروازې د نارینه او ښځینه محصلینو پر مخپرانستې ساتلي

او یا دا چې نړ‎یوالې ټولنې ولې ھغه مھال

خپلې بشري مرستي د افغانستان له معارف سرہبندې کړ‎ې وې چې د ښوونځیو د بندیدو ستونزہ نه وہ پیدا شوې؟

نو لا ځوابه شي او د نورو بھانو پر تراشلو پیل وکړ‎ي.

*****************

د حقاني صیب خبرې مؤثرې، منطق یې پوخ، استدلال یې قناعت بښونکی او زړ‎ہ یې خپل ځوریدلي ملت ته

د لاښه خدمت له ھیلو مالامال وو.

زہ دا کرښې داسې مھال لیکم چې ھغه نور وزیر نه دی نو په زغردہ ویلای شم نوموړ‎ی بې له شکه، یوہ

 ستريعلمي ھستي دہ.

د لوړ‎و زدہ کړ‎و په وزارت کې یې د ټولو ناخوالو او نامسعادو شرایطو سرہ سرہ ډیر بنسټیز کارونه

 کړ‎ي، سترېلاسته راوړ‎نې یې لرلي،

خو د شیخ صیب ستونزہ دا دہ چې د خپلو نوښتونو او لاسته راوړ‎نو تشھیر نه کوي، دځان ښودنې طرفدار نه دی، ځکه خو یې

په رسنیو کې د فعالیتونو څرک د نشت برابر دی!

اما رت یې باید له پوھې او پراخې تجربې څخه د ولس په خیر اعظمي گټه پورته کړ‎ي.

ھمداراز ھیله من یم که شیخ صیب بیا کومه دندہ اخلي نو د قرانکریم د دې فرمودې پر بنسټ چې وایي: وَأَمَّابِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْ،

د خپلو لاسته راوړ‎نو د ډاگیزہ کولو لپارہ پخپل کاري ټیم کې تکړ‎ہ فرھنگي ملگري ھم ځای په ځای کړ‎ي!

په کانتننتل کې له ځوانانو سرہ مجلس، د سیند د غصب مسئله…..

دا لړ‎ۍ ادامه لري