حکومت وحدت ملی و سیاست همگرایی منطقه ی

ضیا دانش

حکومت افغانستان در سالهای اخیر تصمیم گرفته برای جلوگیری از تبعات منفی موقعیت جوپولتیکش، اهمیت و جایگاه جیواکونومکش را به منطقه و جهان معرفی کند و در این راستا تلاش های وسیعی را به راه انداخته است؛ زیرا تجربه جهان معاصر جهان نشان داده است که روابط اقتصادی پیوندهای عاطفی و اجتماعی ملت ها را تغییر داده و این پیوندها بر روابط سیاسی کشورها عمیقا اثر گذار می باشد.

موقعیت افغانستان در اتصال کشورهای مختلف منطقه به یکدیگر، حیثیت قلب را دارد ومی تواند بخش بزرگ از جمعیت جهان را از لحاظ انسانی و اقتصادی به همدیگر پیوند بزند.افغانستان، کشورهای اسیای جنوبی را که به انرژی فراوان نیازدارند، به کشورهای سرشار از انرژی آسیای مرکزی وصل می کند و برعکس،جنوبی ها، بازاری به ارزش صد هامیلیاردها دالر برای کشورهای آسیای مرکزی و شرقی فراهم می سازد که ارمغان آن، مردمان مرفه،ملت های ثروتمند، دولت های متقدر و باثبات و منطقه امن و آرام خواهد بود.

این نقش حیاتی شالوده دیپلوماسی منطقه ی افغانستان را در سالهای اخیر تشکیل میدهد؛ برگزاری شش دور اجلاس ریکا جهت شناساندن و قبولاندن نقش افغانستان برای منطقه و جهان، افتتاح پروژه تاپی، پروژه کاسا1000،بندر چابهار، وصل شدن به خطوط غرب و شرق و… حاصل این دیپلوماسی می باشد و ضمنا از استقبال فراوان منطقه ی و جهانی نیز برخوردار می باشد.

کریدور منطقه؛ آرزوی که دیگر رویا نیست

از لحاظ جغرافیایی افغانستان پل اتصال کشورهای اسیای جنوبی به اسیای مرکزی و شرق میانه به حساب می رود. سالها جنگ و نا امنی در افغانستان، کشمکش های سیاسی میان دولت های منطقوی و مداخلات فرامنطقه ی سبب شده است که میلیاردها انسان در این نقطه ی از زمین نتوانند از پتانسیل های اقتصادی و انسانی عظیم خویش بهره ببرند حتی برعکس، هیولای فقر و نا امنی بر فراز بسیاری از این کشورها چنگ بیاندازد.

ولی به نظر می رسد در واپسین سالها، به یمن ابتکار و تلاش های افغانستان، به تدریج زمینه همگرایی بخصوص در بخش اقتصادی و امنیتی رو به رشد است در منطقه در حال ظهور می باشد که برگزاری نشست های ریکا در این کشورها و اجرایی شدن چندین طرح بزرگ اقتصادی با بودجه میلیاردها دالر نمونه های آن به حساب می رود.

تبدیل شدن افغانستان به عنوان نقطه ثقل کریدورمنطقه ی دقیقا تا افتتاح پروژه تاپی و کاسا یک هزار، شبیه یک رویا بود و کمتر کسی در منطقه، به عملی شدن آن خوشبین به نظر می رسید،لیکن افتتاح این پروژه بزرگ و اتصال افغانستان و کشورهای منطقه از طریق خطوط آهن و جاده، افتتاح بندر چابهار، نزدیک شدن به بهره برداری ازمسیر ترانزیتی و ترانسپورتی راه لاجورد نشان داد که گام های بلندی به سمت تحقق این رویاها برداشته شده است و تبدیل شدن افغانستان به کریدور منطقه ی، دیگر یک رویا نیست.

هم اکنون افغانستان از طریق غرب و شمال و نیز جنوب با جهان وصل شده است و با اکثر کشورهای منطقه ی از طریق جاده، خط آهن و یا حمل و نقل هوای و دریایی در ارتباط بوده و این کشورها نیز از طریق راههای ترانسپورتی و ترانزیتی افغانستان، با یکدیگر پیوند یافته اند.

اهمیت پروژه های منطقوی و جایگاه افغانستان

با وجود سنگ اندازی های فراوان منطقه ی علیه افغانستان و افزایش نا امنی ها در مسیرهای ترانزیتی در کشور،دیپلوماسی همگرایی منطقه ی اما تا درحد قابل خوشبینانه ی درحال به ثمر رسیدن است؛ پروژه تاپی و کاسا یک هزار در آینده نزدیک صدها میلیون شهروند کشورهای را که از این پروژه مستفید می شوند، همدل،همدرد و هم درک خواهد ساخت و درهمگرایی ملت های منطقه و نزدیک ترشدن روابط دولت های ذیدخل، تاثیر ماندگاری برجا خواهد گذاشت. بدون تردید، این پروژه تنها جنبه مصرفی و بار اقتصادی ندارد، بلکه کلید روشنایی و منبع تحولات اجتماعی و فکری در مناطقی خواهد شد که بحران و التهابات حاکم در آنها، ناشی از فقدان رفاه و نبود بسترهای اولیه زندگی است.

در بعد دیگر؛ افغانستان با وصل شدن به خطوط بین المللی راه آهن کشورهای آسیای مرکزی، زمینه اشتغال زایی، تجارت و رونق اقتصادی برای میلیاردها انسان اسیایی جنوبی فراهم ساخته است. کشورهای اسیایی هم اکنون قادر هستند که از طریق افغانستان علاوه بر تبادل فرصت ها و امکانات دو و یا چند جانبه با یکدیگر، زمینه داد و ستد با کشورهای اروپایی، خاور دور و آمریکا را نیز برای خویش فراهم بسازند.

بدون شک، دستاوردهای افغانستان تنها و منحصر به خود این کشور نخواهد بود، بلکه این تلاش ها باگذشتزمان، میلیاردها انسان این منطقه را با یکدیگر و با کشورهای فرا منطقه ی پیوند خواهد زد، به کاهش تنش های منطقه ی کمک کرده، روابط مبتنی بر تعامل همگرایانه بربنیاد منافع متقابل را تقویت خواهد کرد وبه توسعه، شکوفایی و ترقی این بخش از جهان کمک کرده و باعث تسریع روند اقتصادی اسیایی خواهد شد.

تلاش های افغانستان برای تحقق همگرایی منطقه ی و به بار نشستن این تلاشها، سبب خواهد شد که در این آینده کشورهای منطقوی از پیامدهای رقابت بر سر استراتیژیکی بودن موقعیت جیوپولتیک افغانستان متضرر و نا آرام نشوند و بلکه برعکس، شاهد رشد،شکوفایی و تقویت صلح و ثبات در منطقه باشند. پروژه های مشترک منطقوی،مانع تصمیم گیری تک روانه بعضی از حکومت های منطقه ی می شود و به تحقق آسیایی کمک خواهد کرد که همگرایی درمنطقه از شالوده سیاست های سیاستمداران و حکومت گران را تشکیل دهد.