د سولې مذاکرات دې بین الافغاني وي

محمدروښان ښاد

پښتو متل دی چې پردی غم له واورو سوړ وي. دا متل زموږ په حال ځکه صدق کوي، چې له څلوېښتو کالو راهیسې موږ هره ورځ د تپل شوي جنګ قربانیان یوو. هره ورځ وژل کېږو، بې کوره کېږو، بدمرغه کېږو، مګر لا هم نړۍ له جنګ څخه د خلاصون په برخه کې له موږ سره هغسې مرسته نه ده کړې چې ښایي او یا یې په وس پوره ده.

په دې وروستیو کې چې د سولې خبرې چټکې شوي او وسله والو طالبانو د سولې لپاره امریکا، روسیې، پاکستان، چین، ایران او نورو ته د سولې لاسونه غځولي او ننواتې یې پیل کړي، مګر افغان حکومت چې بار بار ورسره د سولې د مذاکراتو غوښتنه کړې، نو طالبانو هر ځل رد کړې. دا وضعیت هم د اندېښنې وړ دی او هم افغانانو ته د منلو وړ نه دی.

طالب له افغان ولس سره په جنګ دی. هره ورځ بې ګناه افغانان شهیدانوي. په تازه وحشت کې یې پلازمېنه کابل کې د ملکي ادارو لسګونه مامورین شهیدان کړل، مګر سوله له امریکا سره کوي. دا بېخي بې منطقي غوښتنه ده. طالب که رښتیا سوله کوي او د سولې پلوی وي، نو له افغان حکومت سره دې سوله وکړي.

هغه سوله چې د افغانانو په رهبري او مالکیت نه وي هغه قطعاً افغانانو ته د منلو وړ نه ده. هغه سوله موږ د وطن او ولس په خیر نه ګڼو. هغه سوله چې افغانان په کې نه وي د تېرو ترخوتجربو او ناورینونو تکرار دی .

افغانان په سوله او د سولې د راوستو په قېمت پوهېږي. افغانان په ذهني او احساساتي لحاظ تیار دی چې تېر هېر کړي او ښه راتلونکی خپل کړي، خو په دې شرط چې د سولې مذاکرات، واک او اختیار به بین الافغاني وي. نړیوال به یوازې ممد او څارونکی رول لوبوي. موږ داسې سوله نه غواړو چې خدای مه کړه د ۱۹۹۲ کال د بدو تجربو تکرار وي. هلته موږ د ثبات او امنیت پر ځای د پراخو شخړو شاهدان ؤ چې زموږ انساني، ټولنیزه او اقتصادي پانګه له بربادۍ سره مخ شوه. افغانان بیا مهاجرت نه کوي او نه یې هم زغم لري.

افغانان د سولې ظرفیت لري، د سولې تجربه لري، یو بل درک کولی شي، نو ولې د پردیو د منځګړتوب پرځای په خپلو کې سره جرګه نشي چې خپل مسایل په اساسي توګه بحث او حل کړي. متل دی چې مارخوړلی له رسۍ هم ډارېږي. موږ د خپلو ګاونډیانو خصوصاً ایران او پاکستان په هغو بدو نېتونو پوهېږو چې د افغانستان لپاره یې لري او په دا تېرو لسیزو کې هم د افغانستان په جنګ، ناامنۍ او بې ثباتۍ کې د دوی مستقیم لاس وو، ځکه د طالبانو په ګډون یې جنګي ډلې پیاوړې کولې او لمسولې. دوی به اوس هم یا جنګي ډلې له سولې راګرځوي او یا به هم د سولې د مذاکراتو په نوم خپلې اجنډاوې د بحث لپاره وړاندې کوي.

سوله د افغانانو غوښتنه ده، اساسي غوښتنه، مګر دغې غوښتنې ته په خپلو هڅو او مټو رسېدل غواړي. دوی د دې طرفدار نه دي چې زموږ ګاونډیان دې له طالبانو سره په مذاکراتو کې موږ ته سوله راولي. موږ د ګاونډیو د مذاکراتو په پایله کې راتلونکې سوله نه غواړو، ځکه موږ د دغه ډول سولې د ناسمو پایلو په اړه جدي اندېښنې لرو، نو د ټولو افغانانو ټینګار په دې دی چې سوله دې بین الافغاني وي، د افغانانو په رهبرۍ او مشري دې وي او افغان حکومت دې په جریان کې وي.