د قوي مرکزي دولت جوړولو اړتیا

محمدبشیر یوسفزوی _

د افغانستان د اوسنیو ستونزو تر ټولو موثره او ګټوره نسخه د قوي مرکزي دولت ایجاد دی او له همدې امله ولسمشر غني خپل راتلونکی ټاکنیز شعار د دولت جوړول انتخاب کړی دی، سره له دې چې د افغانستان مهمه اړتیا هم قوي مرکزي دولت دی او مهمه ستونزه یې هم همدا قوي مرکزي دولت جوړول دي.ستونزه ځکه ده چې د افغانستان ګاونډیان او د دوی داخلي لاسپوڅي د خپلو غرضونو او شخصي ګټو په خاطر هیڅ وخت د دې طرفدار نه دي چې افغانستان دې قوي مرکزي نظام او دولت ولري، مګر د دې ټولو چلینجونو او ستونزو باوجود دا ځل ولسمشر غني دېته لومړیتوب ورکړی دی چې د ستونزو د اساسي حل په موخه باید قوي مرکزي دولت رامنځته شي.

د افغانستان اوسني شرایط د امیر عبدالرحمن خان د واکمنۍ د وخت شرایطو ته ورته دي، ځکه چې هغه مهال هم افغانستان تازه له بحران څخه د راوتلو په حال کې و او دا مهال هم همداسې دي چې افغانستان له بده مرغه لا هم په جنګ کې ښکېل دی، نو هغه مهال چې امیر عبدالرحمن خان غوښتل ټولو ستونزو ته د پای ټکی کېږدي، نو د قوي مرکزي دولت د جوړولو په فکر کې شو او د همدغه فکر له برکته یې ملوک الطوایفۍ له منځه یووړې او کرا کرار یې ټول ولایتونه او سیمې د مرکزي دولت تر انحصار او واک لاندې راوستلې.

که څه هم اوس په هیواد کې واحد حکومت چلېږي، خو د حکومت د بسنټي کولو او د واک د ښه محکمولو لپاره د دې اړتیا لیدل کېږي چې مرکزي دولت نور هم قوي او پیاوړی شي، تر څو له یوې خوا د جنګسالارانو او محلي زورواکانو زور اوبه شي او له بل پلوه د قانون حاکمیت ته لاره هواره شي او قانون پر ټولو یو ډول پلی شي، نو د همدې لپاره باید د قوي مرکزي دولت جوړولو شعار بدرګه شي.

په دې کې شک نشته چې د ولسمشریزو ټاکنو په دغه برخلیک ټاکونکي او حساس پړاوو کې به له ولسمشر غني مه واره بل هیڅ نوماند هم د دغه شعار انتخاب ته زړه نه وای ښه کړی او نه به یې هم ښه کړي، ځکه دوی نه غواړي چې په دغه مهم وخت کې داخلي او سیمه ییز حساسیتونه راوپاروي، خو ولسمشر غني چې له یوې خوا ورته د هیواد بقا او راتلونکی او له بلې خوا د خپلو هیوادونو ګټې ، امنیت او ثبات تر بل هر څه ارزښت لري، نو له دې امله د حساسیتونو پروا نه لري او د ولس په باور او ملاتړ همغه څه ترسره کوي چې د هیواد او هیوادوالو په خیر وي، لکه په تېرو څلور نیمو پنځو کالو کې موږ ولیدل چې ولسمشر غني محلي زورواکان، حکومتي میراثیان، مفسدین او نور سخت وننګول او پر دوی یې محاصره را تنګه کړه او د دې تر څنګ یې ښځو او ځوانانو ته په ادارو کې زیات واک او صلاحیتونه ورکړل، مصلحتونو ته یې ارزښت ورنه کړ، د سیاسیونو او جهادي رهبرانو تر اغېز لاندې رانغی او د هیواد د بقا په خاطر یې دغه لوی ریسک په ډېره اسانۍ ومانه.