پور ورکوونکو ځيني افغانان په بند کې ساتلي چې دا کار انسانى قاچاق دى

کابل(پژواک،٢٦ کب٩٥): د ځينو کسانو له لوري يو شمېر کورنيو ته پيسې په پور ورکول کيږي او بيا وروسته پرې شاقه کارونه کيږي چې دغه کار د قانون له مخې انسانى قاچاق بلل کيږي.

د کابل په ګډون په يو شمېر ولايتونو کې ځينې بيوزله کورنيو ته د يو شمېر کسانو له لوري پور ورکړل شوى ترڅو په باغونو، کورونو، دوکانونو، د خښتو په بټيو او نورو سيمو کې شاقه کارونه په لږ  مزد ورسره وکړي.

پور وړي کسان او کورنۍ يې له پور ورکوونکي سره ګرو وي او د وخت په تېرېدو سره يې د پور  کچه نوره هم لوړيږي.

د کار په غير منظم او يا هم غيرقانوني ساحو کې له کارکوونکو څخه ګټه اخسيتنه انسانى قاچاق دى چې ځيني افغانان هم له دې ستونزې مخ دي.

 په هيواد نا مناسب امنيتي شرايط، د کار نشتون او بيوزلي د دې لامل شوى چې ځيني کسان پور واخلي او د پور ورکوونکو په لومه کې پريوځي او په مقابل کې بيا لږ مزد د دې لامل کيږي چې کارکوونکي ونه شي کولاى چې پور ورکړي نو له همدې امله پوروړې او کورنۍ يې اړ کيږي چې د پورورنکو په چوپړ کې ووسي.

په دې ډله زيانمنو کسانو کې يو هم د کابل ولايت د قره باغ ولسوالۍ اوسېدونکى غلام صديق دى.

غلام صديق نهه اولادونه لري او مشر زوى يې ١٤ کاله عمر لري چې ټوله ورځ له پلار سره په بڼ  کې په شاقه کارونو بوخت وي.

د غلام صديق کيسه او ستونزې:

نوموړى چې ٤٠ کاله عمر لري، خو پرمخ يې ګونځې له ورايه ښکاري، ډير کار يې د لاسونو، پښو او مخ رنګ هم تور کړى دى.

نوموړى وړاندې تر دې چې افغانستان ته راشي په پاکستان کې له خپلې کورنۍ سره ژوند کاوه چې د يوې مړې ډوډې د پيدا کولو په موخه يې په ساختماني برخو کې کار کاوه.

يواځې غلام صديق نه دى چې له دې ستونزې سره مخ دى، ډيرى کورنۍ چې له ايران او پاکستان څخه ستنې شوي دي له ورته ستونزې سره مخ دي.

غلام صديق چې بېل يې په لاس کې او د ويالې څنګ ته ولاړ و ، پژواک خبري اژانس ته د خپل ژوند ناخوالې داسې بيان کړې.

(( دوه کاله مخکې په کور نه غوړي و ، نه بوره وه نه وړه و ، مريضان مې هم درلودل، حيران وم چې څه وکړم، ددې باغ خاوند ته راغلم او پورې مې ترې وغوښت.))

غلام صديق لږ غلى شو او پر خپل ماضي يې ځغلنده نظر وکړ او زياته يې کړه: (( ما لږې پيسې غوښتې خو د باغ خاوند راته پنځوس زره افغانۍ قرض راکړې او شرط يې راباندې کېښود چې زه او ماشومان به مې په باغ کې ورسره کار کوو.))

د هغه د معلوماتو له مخې، په دې موده کې دوى نه دي توانيدلي چې د بڼ د څښتن پور خلاص کړي نو ځکه ټوله ورځ دى او ماشومان يې په دې ٤٠ جريبه بڼ کې کار کوي.

په دې بڼ کې د انګورو ترڅنګ، مڼو، زردالو، الوچو، شفتالو او نورو ميوو  ونې ولاړې دي.

غلام صديق وايي: (( ډير اقتصادي مشکل لرم، په دې هم نه پوهيږم چې کله به له دې قرضه خلاص شم.))

د هغه په وينا، په دې باغ کې د کار کولو په بدل کې ورته په کال کې يو څلورمه برخه د باغ د حاصلاتو ورکول کيږي.

هغه وايي چې په دې عايد سره يوازې دوى کولاى شي خپلې ورځنۍ چارې پرمخ بوځي.

ده وويل چې د ده په څېر يو شمېر خلک هم په باغونو کې له ورته برخليک سره مخ دي.

١٤کلن ابراهيم: موږ هم خداى لرو

ابراهيم چې نوى زلمى دى، سهار له پلار څخه دمخه بڼ ته راځي او ماښام په تياره کې کورته ځي.

د هغه چې د ژمي په دې سړې هوا کې نرۍ او زړې جامې پرتن وې، پژواک ته وويل: (( نه مکتب ته ځم او نه هم کومه لوبه کوم، هره ورځ له سهاره تر ماښامه خپل پلار سره په دې باغ کې کار کوم.))

د ابراهيم چې د مخ رنګ ژيړ، وزن يې کم او سترګې يې له عادي حالت څخه ننوتې ښکارېدې زياته کړه: (( سهار شين چاى او وچه ډوډۍ خورم، غرمه کله ګلپي، کچالو او يا هم پياوه وي.))

هغه د يوې پوښتنې په ځواب کې وويل چې دوه مياشتې وړاندې يو ځل د بل چا په خيرات کې غوښه خوړلې ده.

هغه زياته کړه: (( کاش موږ پيسه داره واى، زه به هم مکتب ته تللم ،خويندې او وروڼه به  مې هم مکتب ته تلل او دومره به مو مشکلات ډير نه وو.))

هغه چې له سهار راهيسې کار کړى و او ستړى هم ښکارېده وويل: (( زما هم زړه کيږي چې لوبې وکړم، ښه کالي واغوندم، خو ماښام چې کورته لاړ شم ډير ستړى وم ، يوه مړۍ ډوډۍ خورم او ويده کيږي.))

ابراهيم نه غوښتل نورې خبرې وکړي، خو يوازې دومره يې و ويل : (( موږ هم خداى لرو.))

په دې راپور کې ذکر شوي دواړه پورتني نومونه غلام صديق او ابراهيم مستعار نومونه دي.

بڼوال: ما له دې کورنۍ سره زياتى نه، بلکې مرسته کړې ده.

حاجي جلال د هغه باغ څښتن دى چې غلام صديق او ابراهيم په کې د پور د پوره کولو په موخه ټوله ورځ کار کوي.

هغه وايي: (( دغه کورنۍ دوه کاله وړاندې چې په ډير مشکل کې وه ماته راغله او راته يې و ويل چې داسې يو کار موږ ته راکړه چې خپل کورته نفقه پيدا کړو، ما هم پيسې ورکړې او هم مې په باغ کې استخدام کړل.))

ده زياته کړه چې په کمو پيسو ددې کورنۍ ستونزه نه هوارېده، نو پنځوس زره افغانۍ مې ورکړې او دې کورنۍ يې هم په بدل کې په بڼ کې د کار کولو ژمنه کړې ده.

حاجي جلال وايي: ((ما له دې کورنۍ سره زياتى نه، بلکې مرسته کړې ده که ما پيسې نه واى ورکړې، له ډيرو مشکلاتو سره به اوس مخ و.))

د هغه په وينا، هر مهال چې دغه کورنۍ وتوانېده چې د ده پيسې ورکړي، نو دى حاضر دى چې د دوى کډه په خپل موټر کې هرځاى ته چې غواړي انتقال  کړي.

د بشري حقونو کمېسيون: د دې ستونزې د حل لپاره يوې بشپړې او عملي ستراتيژې ته اړتيا ده.

د افغانستان د بشري حقونو د خپلواک کمېسيون د ماشومانو د څانګې عمومي مسوول نجيب الله ببرک زي پژواک

 ته وويل چې د کابل په ګډون د هېواد په ډيرو سيمو کې ماشومان په شاقه کارونو بوخت دي.

هغه وايي چې په ډيرو سيمو کې دوى ناظرين لري او هغوى ورته راپور

ورکړى چې د خښتو په بټيو، روغتونونو، ورکشاپونو، هټيو او نورو ځايونو کې ماشومان شاقه کارونه کوي.

خو ده زياته کړه: (( تر اوسه موږ ته داسې کوم راپور نه دى راغلى چې ځيني کورنۍ او ماشومان په باغونو کې د پور په بدل کې په شاقه کارونو بوخت دي، خو موږ به په دې اړه هم پلټنې وکړو.))

ببرک زى وايي چې د ماشومانو د شاقه کارونو په اړه يې د کار او ټولنيزو چارو وزارت ترڅنګ اړوندو نورو مسوولينو ته هم خبر ورکړى دى.

ده له حکومت  څخه غوښتنه وکړه چې د ماشومانو د شاقه کارونو د مخنيوي لپاره يوه بشپړه او عملي ستراتيژې جوړه کړي.

يونسف: شاقه کارونو ماشومان له زده کړو څخه بې برخې کړي دي.

د ملګرو ملتونو د ماشومانو د خونديتوب ادارې (يونيسف) وياند عزيز الله فروتن پژواک ته وويل چې ډيرى ماشومان خو په  ځانګړي ډول هغه ماشومان چې په باغونو کې کار کوي له زده کړو څخه محروم دي.